HABER İNCELEME | İLKER DOĞAN
ABD’nin Afganistan’dan çekilme sürecini hızlandırması, Taliban’ın ülkede daha fazla alan kazanmasını sağladı. Taliban’dan korkan binlerce Afgan ise akın akın Türkiye’nin yolunu tuttu. Mültecilerin çok büyük bir kısmı Van’ın sınır ilçeleri olan Başkale, Saray, Çaldıran ve Özalp’ın köylerinden Türkiye’ye düzensiz yollardan 200-300 kişilik gruplar halinde giriş yapıyor. Türkiye’ye günlük kaçak giriş yapan Afgan sayısının 1.000 civarında olduğu tahmin ediliyor. Uzmanlara göre önümüzdeki süreçte Türkiye’ye Afgan akını daha da artacak.
Ancak iktidar temsilcileri sorunu ‘görmemeyi’ tercih ediyor. İçişleri Bakan Yardımcısı İsmail Çataklı, günlerdir süren Afgan akınıyla ilgili çıkan haberler ve görüntüler sonrası dün gece geç saatlerde yazılı açıklama yaptı. Çataklı’nın, “Afganistan’da yaşanan gelişmeler üzerinden düzensiz göçmenlerin kalabalık gruplar halinde kontrolsüz biçimde sınırlarımızdan girdiği iddiasına yönelik görüntüler ülkemiz sınırlarından olmayıp gerçeği yansıtmamaktadır.” ifadeleri alay konusu oldu. Zira söz konusu göçmenlere ait görüntüler bizzat Türkiye’deki gazeteciler ve vatandaşlar tarafından çekilerek sosyal medyada yayınlanmıştı.
ABD’nin ‘çekilme’ kararı sonrasında Taliban’ın Afganistan’da kontrolü arttı. Önceki gün açıklama yapan bir Taliban yetkilisi, “Afganistan bölgesinin yüzde 85’i şu an bizim kontrolümüzde. Buna ülkenin 398 bölgesinin 250’si dahil.” dedi.
Taliban’ın ‘cezalandırmasından’ korkan özellikle şehirli ve eğitimli kesimin ülkeyi terk etmeye hazırlandığı belirtiliyor. Taliban hakimiyetini artırdıkça, Suriye’den sonra en çok mülteci üreten ikinci ülke olan Afganistan’dan yeni bir göç dalgası başlaması bekleniyor.
İGAM Başkanı Metin Çorabatır, Taliban’ın zaferi halinde cezalandırılmaktan korkan Afgan memur kesiminin, Türkiye’ye gelmenin yollarını aradığını söylüyor. Hürriyet’e konuşan Çorabatır, “Afganistan’da Kabil hükümetinin dayanamayacağı endişesi var ve bu durum insanları göç etmeye itiyor. Bunlar arasında Kabil hükümetinin memurları, öğrenciler, yüksek düzeyli çalışanlar da var.” diyor.
GÜNLÜK 1,000 AFGAN GİRİŞ YAPIYOR
Sosyal medyaya yansıyan görüntüler de endişeleri güçlendiriyor. İran sınırından iddiaya göre her gün 1.000 civarında Afgan 200-300 kişilik gruplar halinde giriş yapıyor. İran üzerinden Türkiye’ye ulaşan Afganların önemli bir kısmı 16 ile 25 yaşları arasında erkeklerden oluşuyor.
Türkiye’nin Afganistan’la sınırı yok. Afganistan’la Türkiye arasında İran var. Mültecilerin bir aylık yaya olarak yaptıkları yolculuğun ardından Türkiye’ye geldikleri belirtiliyor. Ancak İran’ın, Afganları otobüslerle Türkiye sınırına kadar getirdiği de iddialar arasında.
GEÇİŞLERE GÖZ YUMULUYOR
Mültecilerin çok büyük bir kısmı Van’ın sınır ilçeleri olan Başkale, Saray, Çaldıran ve Özalp’ın köylerinden Türkiye’ye düzensiz yollardan giriyor. Resmi rakamlara göre, 2020 yılında sadece Van üzerinden Türkiye’ye giriş yaparken yakalanan sığınmacı sayısı 500 bin.
Gruplar halinde Türkiye’ye giriş yapan Afganların, ellerini kollarını sallaya sallaya şehir merkezlerinden geçtiği görülüyor. Sosyal medyaya düşen görüntüde bir Afganlı mülteci, elindeki belgeyi göstererek, Türk polisinin kendilerine geçiş için izin verdiğini söylüyor. “Bize İstanbul’a, Ankara’ya, İzmir’e gidin dediler.” diyor.
Sınırdaki gelişmeleri takip etmek için bölgede bulunan gazeteci Ruşen Takva da iddiaları doğruluyor. Sözcü’ye konuşan Takva, “Sınır güvenlik noktasında artık neredeyse hiç bir güvenlik noktasının çalışmadığını, mültecilerin tabiri caizse ülkeye girişlerine göz yumulduğunu edindiğim bilgiler ışığında aktarabilirim.” ifadelerini kullanıyor.
TÜRKİYE, BU YÜKÜ KALDIRAMAZ
Türkiye halihazırda 3,7 milyondan fazla Suriyeliye ev sahipliği yapıyor. Ülkede kaç Afganlı olduğu ise muamma. Ancak görüntülerle de desteklenen iddiaya göre her gün 1.000-1.500 Afgan İran sınırından Türkiye’ye kaçak giriş yapıyor. Önümüzdeki birkaç ay içerisinde Afganistan’dan yaşanacak göç dalgasının daha da artmasından endişe ediliyor. Dolayısıyla birkaç ay sonra Türkiye’deki Afgan sayısının 1 milyonu aşmasından endişe ediliyor.
İKTİDAR TEMSİLCİLERİ ‘GÖRMEMEYİ’ TERCİH EDİYOR
Uzmanlara göre Suriye’den yaşanan göçle sarsılan Türkiye’nin yeni bir göç dalgasını hem ekonomik, hem de sosyolojik olarak kaldırması mümkün değil. İktidar kanadında ise inanılmaz bir sessizlik hakim. Ülkeye her gün binlerce kişi kaçak giriş yapıyor ancak dün gece geç saatlere kadar hiçbir AKP’li yetkili konuyla ilgili tek kelime açıklama yapmadı.
İçişleri Bakan Yardımcısı İsmail Çataklı’nın yaptığı yazılı açıklama ise sosyal medyada alay konusu oldu. Zira Çataklı, vatandaşlar ve gazeteciler tarafından çekilen görüntülerin ‘Türkiye’de çekilmediğini’ savunuyordu: “Afganistan’da yaşanan gelişmeler üzerinden düzensiz göçmenlerin kalabalık gruplar halinde kontrolsüz biçimde sınırlarımızdan girdiği iddiasına yönelik görüntüler ülkemiz sınırlarından olmayıp gerçeği yansıtmamaktadır.”
Afgan mülteci sorunu her geçen gün daha da büyüyecek gibi görünüyor. Ancak iktidar yine sorunu çözmek yerine, ‘görmezden’ gelmeyi tercih ediyor…