YUSUF DERELİ | HABER İNCELEME
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) TL ticari kredilerde yeni bir ‘şart’ getirdi. Buna göre döviz varlıkları 15 milyon TL’yi aşan şirketlere TL cinsi ticari kredi kullandırılmayacak. Başka bir ifadeyle güncel kurla hesabında 800 bin dolar civarında para bulunan şirketlere TL cinsinden kredi verilmeyecek.
Kısıtlama bununla da sınırlı kalmadı. Ayrıca döviz varlıkları 15 milyon TL’yi aşmayan şirketlere kredi kullanmaları durumunda döviz varlıklarını 15 milyon TL üzerine çıkarmama şartı getirildi.
Özetle ticari işletmeler, TL cinsi kredi kullanmak istiyorlarsa döviz varlıklarını TL’ye çevirmek zorundalar…
Karar sonrası dolar kuru 17,36 seviyelerinden 16,50 TL’nin, Euro ise 17,50’nin altına geriledi. Ancak beklendiği gibi saatler içerisinde dolar 16,90’a, Euro ise 17,80’e çıktı…
DÖVİZ KURU NEDEN DÜŞTÜ?
Piyasalar kapanmadan dakikalar önce çekilen operasyon sonrası döviz kurunun sert düşüşü tartışmaları da beraberinde getirdi. Bir kesime göre ‘TL cinsi’ ticari kredi almak isteyen şirketler elindeki dövizi bozdurdu. Başka bir kesime göre ise rejim yine manipülasyon yaparak arka kapı satışıyla döviz kurunu düşürdü.
İktisatçı Mahfi Eğilmez, “Piyasa kapandığı için bu tamamen rezervden satışla sağlanan düşüş gibi görünüyor.” diyor.
NEBATİ’DEN MANİPÜLASYON İTİRAFI: BAZEN YAPIYORUZ!
Zaten rejim temsilcileri de ‘manipülasyon’ yapmaktan çekinmediklerini birinci ağızdan itiraf etti. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, TBMM Palın ve Bütçe Komisyonu’nda “9 Haziran’da, bilerek -özellikle de benim ısrarımla arkadaşlar- bu şekilde açıklama yapıp tepkileri ölçüyoruz. Bazen ihtiyacımız oluyor, bunları yapıyoruz.” ifadelerini kullandı. HDP’li Garo Paylan’ın, “Hangi açıklamaları sayın bakanım?” sorusu üzerine Nebati, “9 Haziran’da bizim işte ‘Gece açıklamalar yapacağız’ şeklindeki şeylerimiz” cevabını veriyor.
Nureddin Nebati, resmen 9 Haziran’daki ‘Gece açıklamalar yapacağız’ duyurusunun manipülasyon olduğunu itiraf ediyor…
SERMAYE KONTROLÜ GERÇEKTEN YOK MU?
Konumuza dönelim; iktidar temsilcilerine göre Türkiye’de ‘sermaye kontrolü’ yok!
Türkiye’nin ‘kambiyo rejimine’ geçeceği iddiaları özellikle son 1 yıldır sık sık gündeme geliyor. En son 6 ay kadar önce Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, söz konusu iddiaları net bir dille yalanlamıştı.
Recep Tayyip Erdoğan da geçtiğimiz yıl aralık söz konusu iddiaların alevlenmesi üzerine, “Türkiye’nin serbest piyasa ekonomisinden ve kambiyo rejiminden en küçük geri adım atmaya ne niyeti ne de ihtiyacı vardır.” ifadelerini kullanmıştı.
Ancak ekonomistlere göre Türkiye tam anlamıyla ‘yarı kambiyo’ rejimine geçmiş durumda. Zira ülkeye yabancı para girişi, ülkeden yabancı para çıkışı, vatandaşların dolar alış/satışları önemli ölçüde ‘denetime/izne’ bağlandı.
İşletmelere ’15 milyon TL karşılığı döviz hesabın varsa sana TL ticari kredi vermeyeceğim’ demek, şirketlere ‘Ya elindeki dövizi satarsın ya da kredi alamazsın’ demekten başka bir şey ifade etmiyor. Şirketlere zorla ‘döviz’ sattırılıyor!
REJİM, PİYASAYA DOĞRUDAN MÜDAHALE EDİYOR
Öncesi de var…
Sözde ‘serbest’ kambiyo rejimine tabi olan hangi ülkede döviz alım/satımına vergi getiriliyor? Bugün Türkiye’de 100 dolar alacak vatandaş, 1 dolar vergi ödemek zorunda.
MB, döviz hesaplarında ‘zorunluk karşılık oranları’nın artırılmasını ‘serbest’ kambiyo rejiminde nasıl açıklayacaksınız?
Kur Korumalı Mevduat hesabı da yine doları baskılamak, kontrol altında tutmak için icad edildi. Kamu ve özel bankalara KKM’yi ‘teşvik’ için yapılan baskıları söylemiyorum bile…
15 Nisan 2022’de ihracat gelirlerinin yüzde 40’ının Merkez Bankası’na satılması zorunluluğu getirildi. Daha önce söz konusu oran yüzde 25’ti…
Yıl başından bu yana dolar kurunu baskılamak için yakılan rezervin 45-50 milyar dolar civarında olduğu hesaplanıyor… Rejim, piyasada fiyat/kur oluşumuna merkez bankası ve kamu bankaları eliyle döviz satışı yapılarak sürekli müdahale ediyor.
Türkiye sözde ‘serbest’ kambiyo rejimi uyguluyor; ancak özellikle son 1 yılda yapılan düzenlemelerin tamamı piyasaya doğrudan müdahale niteliği taşıyor.
BDDK’nın son hamlesi de yukarıdakilerden farklı değil. ‘Ya döviz hesaplarını TL’ye çevireceksin ya da sana TL cinsi kredi yok’ diyorlar.
Tıpkı KKM’de olduğu gibi kur bir miktar gevşer ancak çok geçmeden yeniden eski seviyesine gelir…
Sonrası mı; koca bir belirsizlik!
