HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, özellikle piyasaların dört gözle beklediği ‘Ekonomi Reform Paketi’ni açıkladı. Pakete göre, Ekonomi Koordinasyon Kurulu ve Finansal İstikrar Komitesi kurulacak, 850 bin esnafa gelir vergisi muafiyeti gelecek. Ayrıca israfa karşı da önlemler alınacağı belirtiliyor. Erdoğan, “Yeni dönem dört temel üzerine oturtulacak, Yatırım, istihdam, üretim ve ihracat.” dedi. Ardından, “İkide bir fiyat istikrarı diyorlar ya, biz onu artık bir kenara koyduk,” ifadelerini kullanan Erdoğan’ın ne demek istediği anlaşılamadı.
Pakette demokrasi, hukuk, yargının bağımsızlığı ve insan hakları konusunda tek bir cümle yok. Milyonlarca işsiz, emekli ve borçlu vatandaşlar için de hiç bir düzenleme bulunmuyor. Ekonomistlere göre pakette ekonomi konusunda ‘reform’ olarak yorumlanacak madde de yok. Yenilikler ve zaten var olan uygulamaların güncellenmiş halleri var.
Prof. Dr. Veysel Ulusoy, “Ben de saf saf not aldım bir tomar. Yazmaya gerek kalmadı. İçerikte bir şey yok. İçeriğinde ise yıllardan beri sarf edilen söylemlerin makyajlanmış bir şeklini görüyoruz.” dedi. Yalçın Karatepe’ye göre ise çok eleştirilen damat Berat Albayrak’ın ‘Yeni Ekonomi Programları’ bile bu paketten daha somut ve kapsamlı idi.
Ekonomist Mustafa Sönmez ise “Ekonomik reformmuş! Bu dağ bile fare doğurmaktan sıkıldı. Cek ve cak!” diyor. Prof. Dr. Hakan Kara ise “Fiyat istikrarını bir kenara koyuyorsak neden Fiyat İstikrarı Komitesi kuruldu?” diyerek paketteki çelişkiye dikkat çekiyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ekonomi Reform Paketini Haliç Kongre Merkezi’nde kamuoyuna açıkladı. Pakette ‘makroekonomik istikrar kapsamında, kamu maliyesi, enflasyon, finansal sektör, cari açık ve istihdam alanlarına odaklandıklarını’ anlatan Erdoğan, iki ana reform alanı bulunduğunu vurgulayarak bunları da makroekonomik politikalar ve yapısal politikalar olarak adlandırdı.
ESNAFA 281 TL VERGİ MUAFİYETİ!
Erdoğan’ın açıklamasına göre yeni dönem yatırım, istihdam, üretim ve ihracat temeli üzerine oturtulacakmış. Hazırlanan pakette dar gelirli küçük esnafa vergi muafiyeti öngörülmüş. Erdoğan, basit usulde vergilendirilen kuaför, terzi, tamirci gibi yaklaşık 850 bin esnafın gelir vergisinden muaf tutulacağını ve beyan yükümlülüklerini de kaldıracaklarını söyledi. Bu bir reform değil, yenilik. Peki bu 850 bin esnafa sağlanan vergi muafiyetinin büyüklüğü ne kadar? Vergi Uzmanı Ozan Bingöl, “Basit usule tabi mükellefler geçen yıl kişi başı 281₺ vergi ödemişti…” diyor. İktidar bu muafiyeti ‘reform’ diye sunuyor.
ENFLASYON TEK HANEYE DÜŞÜRÜLECEKMİŞ!
Tayyip Erdoğan, öncelikli önlemlerden birinin de enflasyonla mücadele olduğunu ve tek haneli düşük enflasyona ulaşmayı hedeflediklerini anlatıyor. Bu da reform değil, yıllardır ulaşılmak istenen hedef. Erken Uyarı Sistemi’nden söz etti Erdoğan. Bu sistemle ‘özellikle üretim, toptan ve perakende aşamasında gıda zincirinin tamamı anlık olarak takip edilerek raporlanacağını’ söyledi. Önemli bir adım ancak bu da reform değil. Yıllardır çözülmesi gereken bir sorun. Gıda tarafında yaşanan kayıp ve israfın azaltılması için de harekete geçilecekmiş.
İSRAFIN ÖNÜNE GEÇİLECEKMİŞ
AKP rejimi, israfla anılıyor. Sayıştay raporuna göre Saray’ın günlük maliyeti 10 milyon TL. Erdoğan’ın hangarında 8 uçak ve 3 helikopteri var. Makam araçlarının sayısı belli değil. Erdoğan’ın tek konvoyu en az 150 araçtan oluşuyor. Ancak pakette kamu harcamalarında da israfın önüne geçmek istediklerini söyledi Erdoğan. Bunun nasıl yapılacağı muamma. Ancak bu da reform değil.
İKİ YENİ YAPI OLUŞTURULUYOR
Tayyip Erdoğan ayrıca iki yeni yapı kurulacağını duyurdu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı’nın başkanlığında çalışacak olan bir Ekonomi Koordinasyon Kurulu, bir de Finansal İstikrar Komitesi’nin oluşturulacağı anlattı. Amaç, enflasyonda risk oluşturan yapısal şokları değerlendirmek gerekli politikaları belirlemek ve yönetmek. Fiyat İstikrarı Komitesi’nin nasıl çalışacağı belirsiz. Ve ekonomistlere göre bu da ‘reform’ değil.
TÜİK, ‘İLİŞKİLİ’ KURULUŞ OLACAK
Tayyip Erdoğan, “Türkiye İstatistik Kurumu’nu ilişkili kuruluş haline dönüştürüyoruz.” dedi. Prof. Dr. Emre Alkin, “TÜİK’in özerk kuruluş olması reform. Eskiden bağlı kuruluştu. TÜİK artık daha özerk olacak. Kurumun ciddi oranda itibar kaybettiğini anlamış olmalılar.” diyor. Ancak TÜİK’in ne kadar ‘özerk’ olacağı bilinmiyor. Zira MB da ‘sözde’ özerk.
DAMADIN SUNUMLARI DAHA SOMUTTU!
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yalçın Karatepe, sözde reform paketini, “Bence okurken, kendisi de “bunu kim reform diye yazdı” diye içinden geçiriyordur. Şimdi ‘Ekonomi Reformları’ kitapçığına bakıyorum da; belki linç yiyeceğim ama yine de söyleyeceğim. Berat Albayrak’ın ‘Yeni Ekonomi Programları’ bundan daha somut ve kapsamlı idi. Üstelik Albayrak’ın powerpoint sunumları da daha iyiydi.” sözleriyle değerlendirdi.
EMRE ALKİN: İTİBAR YÜKSELTME ATAĞI
Altınbaş Üniversitesi’nden Prof. Dr. Emre Alkin’e göre de pakete reform denilemez. Şunları söylüyor: “Bütçe açığını tutturmak reform değil, hedef. Dijital vergi daireleri önemli. Reform değil ama büyük bir yenilik. Eximbank’ın yeniden yapılandırılması önemli. Yurt dışında lojistik merkezlerinin kurulması reform değil, çok önemli bir karar. Bu koca pakete reform der miyim, demem. ‘Dağ fare doğurdu’ diyemem, ayıp olur. Biraz itibar yükseltme atağı var. Mesela reel sektör tahvillerinde temerrüt olursa tahvil alımı yapacak bir garanti fonu kuruluyor. Bu çok önemli.”
ARZOVA: REFORM DEĞİL, GÜNCELLEME
Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova da kısa bir videoyla değerlendirdi paketi: “Cumhurbaşkanı’nın fiyat istikrarını bir kenara koyduk sözüyle ne demek istediğini anlamadım. Benim için reform vergi usulü kanununun toptan değiştirilmesi demek. Ama bu yok. Bunun yerine dijital vergi daireleri getirilmiş. Bunlar reform değil, güncelleme. Büyük bir reform paketi diyemeyiz. Ancak küçümsenmeyecek yenilikler var.”
MİLYONLARCA İŞSİZ İÇİN NE VAR PAKETTE; HİÇ!
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ise şu değerlendirmelerde bulundu: “Bir dolu kurul, kurum, mevzuat, gözetim, denetim mekanizması… Çok sayıda rekabet, yüksek katma değer, dijitalleşme, şeffaflık söylemi… Peki milyonlarca işsiz, yoksul, aç, borçlu, emekli, atanamamış yurttaş için ne söyledi Cumhurbaşkanı? Hiç bir şey… Ekonomi reform paketi şu meşhur reklamı andırıyor: Kocaman bir hamburger ama içinde et yok!”
VEYSEL ULUSOY: İÇERİKTE BİR ŞEY YOK!
Prof. Dr. Veysel Ulusoy’un açıklamaları ise şöyle: “Ben de saf saf not aldım bir tomar. Yazmaya gerek kalmadı. İçerikte bir şey yok. İçeriğinde ise yıllardan beri sarf edilen söylemlerin makyajlanmış bir şeklini görüyoruz. Hedefin olmadığı, işleme planının bilinmediği ve amacının tanımlanmadığı, sadece harcama ve vergilerin kaynaklarına dair düzenlemelerden oluşmuş bir konu bütünü demek yanlış olmaz. Esas itibarıyla tarım, sermaye, para ve ürün piyasasına dayalı olması gereken reform yani değişim yaklaşımının, alt kısımda yine fonlama ile vergi gelirlerinin etkinliği ile kredi garantilerine dayanan ucuz krediye dayalı hali karşımıza çıkıyor.”
