Oxford Üniversitesi İnternet Enstitüsü’nün yürüttüğü Bilgisayımsal Propaganda Araştırma Projesi kapsamında hazırlanan rapor kapsamında, son 3 yıldır dünya genelinde 70 ülkede hükumetler ve siyasi partiler tarafından örgütlenmiş sosyal medya manipülasyonları incelendi.
Teknoloji ve demokrasi konusunda uzman Samantha Bradshaw ve Prof. Dr. Philip N. Howard’ın hazırladığı rapor içinde Türkiye’de ön sıralarda yer alıyor. Raporda, Türkiye’nin yaklaşık 500 kişilik bir sanal birliği bulunduğu ve bu birliğin “muhalefete saldırmak, sosyal medyayı baskı altına almak ve hükümeti desteklemek” için kullanıldığı bilgisine yer verildi.
Türkiye’de iktidar muhalefeti susturmak için bu yöntemi kullanıyor
Raporda Bilgisayımsal propaganda tanımı yapılıyor. Sistem toplumsal hayatı biçimlendirmek için algoritmaların, otomasyonun ve büyük verinin kullanılması olarak tanımlanıyor.
Bilgisayımsal propaganda, bilgi kontrol aracı olarak da kullanılıyor. Raporda, karşıt görüşten kişileri baskı altına almak, kötülemek ve sesini bastırmak amacıyla bu yöntemi kullanan “otoriter ülkeler” arasında Türkiye’de yer alıyor.
Halagazeteciyiz.net’in aktardığı rapora göre, 2017’de 28, 2018’de 48 ülkede gerçekleşen sosyal medya manipülasyonlarını gösteren kanıtlar bulunurken, 2019’da bu sayı 70 ülkeye kadar çıkmış durumda. 2017’den 2019’a kadar neredeyse 2,5 katına çıkan sosyal medya manipülasyonu yapan ülke sayısı, sosyal medyanın yoğun kullanıldığı ülkeler arttıkça, önümüzdeki dönemde de artacak gibi görünüyor.
Manipülasyonun yapıldığı anlaşılan ülkeler arasında Türkiye’de bulunuyor. Hazırlanan haritada her manipülasyon farklı kişi sayılarını gösteriyor. Örneğin Çin’de sayı yaklaşık 2 milyon. Çin’de 2 milyon kişinin internette manipülasyon yaptığı iddia ediliyor.
Manipülasyon yapılan otoriter ülkeler listesinde bulunan ülkeler ise Angola, Azerbaycan, Bahreyn, Kamboçya, Çin, Küba, Mısır, Eritre, İran, Kazakistan, Kuzey Kore, Katar, Rusya, Ruanda, Suudi Arabistan, Sudan, Suriye, Tacikistan, Tayland, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri, Özbekistan, Venezuela, Vietnam ve Zimbabwe olarak sıralanıyor.
Birçok otoriter rejim tarafından yandaş bir mecra haline getirilen sosyal medya, 26 ülkede, üç farklı şekilde bilgi kontrol aracı olarak kullanılıyor: Temel insan haklarını ortadan kaldırmak, siyasi muhalifleri itibarsızlaştırmak ve muhalif görüşleri bastırmak.
HANGİ ÜLKE, HANGİ SİTEDE MANİPÜLASYON YAPIYOR?
Her ülkede troller, halklarının genel ilgisine bakarak, manipülasyon için farklı bir sosyal medya platformu seçebiliyor. Raporda, hangi sosyal mecrada, hangi ülkelerin böyle timler kurduğuna da değinildi.
Türkiye, “twitter” ve “facebook” markalı sosyal medya içeriği sitelerinde manipülasyon yapan ülkeler listesinde. Facebook’ta manipülasyon yapılan ülkeler, genellikle Orta Doğu ve Afrika merkezli ülkeler, ancak aralarında Avrupa’dan İspanya, Yunanistan, Hırvatistan gibi ülkeler, ve ABD de var. Twitter’da manipülasyon yapan ülkeler listesinde ise, Türkiye ve bazı Orta Doğu ülkeri dışında İspanya, Birleşik Krallık, Hollanda, İtalya, Almanya, Yunanistan, Avusturya gibi bir Avrupa listesi de var.
Küçük bir grup komplike devlet aktörü, dış etki operasyonları için de bilgisayımsal propaganda kullanıyor. Facebook ve Twitter, dış etki operasyonlarını bu platformları küresel izleyicileri etkilemek için kullanmış olan yedi ülke ile (Çin, Hindistan, İran, Pakistan, Rusya, Suudi Arabistan ve Venezuela) ilişkilendiriyor. Bu yedi ülke, dış etki için kendi sosyal medya ekiplerini kullanıyor.
EN YOĞUN PROPAGANDA FACEBOOK’TA
Bugün her zamankinden daha fazla sosyal ağ platformu var, ancak Facebook hala sosyal medya manipülasyonu için tercih edilen platform olmaya devam ediyor. Araştırmacılar, 56 ülkede, Facebook’ta resmi olarak düzenlenmiş bilgisayımsal propaganda kampanyalarının izine rastladı. Bunun nedeni dünyanın en büyük sosyal ağ platformlarından biri olarak hem pazar büyüklüğü, hem yakın aile ve arkadaş iletişimi, politik haber ve bilgi kaynağı , grup ve sayfa oluşturma becerisi gibi platformun sağladığı belirli kolaylıklarla açıklanabilir.
Birçok ülkede, çeşitli aktörler sosyal medyayı; kamuoyunu şekillendirmek, siyasal gündem belirlemek ve fikirleri yaymak üzere kullanıyor.
Araştırmacılar, Freedom House’a göre “özgür olmayan” olarak kabul edilen ülkelerde, bir bakanlığın veya iktidar partisinin, davranışları yerel ölçekte şekillendirmek üzere bilgisayımsal propaganda kullandığına dair kanıtlar buldu. Manipülasyon kampanyalarının organizasyonunda, siber birlikler, genellikle özel sektör, sivil toplum kuruluşları, internet alt kültürleri, gençlik grupları, hacker kolektifleri, aşırı gruplar, sosyal medya influencer’ları ve ideolojik olarak kendilerini destekleyen gönüllülerle işbirliği ile çalışıyorlar.
Manipülasyon kampanyalarının organizasyonundaki önemli bir özellik de siber birliklerin genellikle özel sektör, sivil toplum kuruluşları, internet alt kültürleri, gençlik grupları, hacker kolektifleri, aşırı gruplar, sosyal medya influencer’ları ve ideolojik olarak kendilerini destekleyen gönüllülerle işbirliği halinde çalışmaları. Manipülasyon kampanyaları, hükumet ajansları, politikacılar ve partiler, özel girişimciler, sivil toplum kuruluşları, vatandaşlar ve fenomenler sınıflarında incelendi. Türkiye, “hükumet ajansları, politikacılar, vatandaşlar ve fenomenler” sınıflarında trollerin bulunduğu ülkeler arasında.
Filipinler, Malezya 5 kategoride de organize olurken, Guatemala, Hindistan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Venezuela 4 kategoride yer aldı.
BİR ÜLKEDE EN BÜYÜK SİBER BİRLİK: 2.000.000 KİŞİ
Araştırmada, siber birliklerin takım büyüklükleri, durumları da paylaşıldı. En yüksek kapasiteli birlik Çin’de görünürken, sadece bu ülkede ekibin 300 bin ile 2 milyon kişi arasında olduğu ön görülüyor. İkinci sıradaki Vietnam’da, takım büyüklüğü 10 bin kişi. Birleşik Arap Emirlikleri’nde ise bu birlikler için harcanan para 10 milyon doların üzerinde görülüyor.
Azerbaycan, İsrail, Rusya, Tacikistan ve Özbekistan’da öğrenciler ve gençler bilgisayımsal propaganda yaptırılmak üzere hükumet organları tarafından istihdam ediliyor.
Raporda, Çin, Mısır, İran, İsrail, Myanmar, Rusya, Suudi Arabistan, Suriye, Birleşik Arap Emirlikleri, Amerika Birleşik Devletleri, Venezuela ve Vietnam en büyük kapasiteli siber birliklerin bulunduğu ülkeler olarak sıralandı.
Türkiye’deki trollerin sayısı kesin olarak bilinmemekle birlikte, ortalama 500 kişilik bir trol takımı bulunduğu tahmin ediliyor. Türkiye “orta kapasite” olarak sıralanmış durumda.
Orta Düzeyli Siber Birlik Kapasitesi, bilgi alanını kontrol etmek için yıl boyu istihdam edilen çok daha tutarlı bir forma ve stratejiye sahip ekipleri içeriyor Bu ekipler genellikle birçok aktör türü ile eş güdümlü çalışan ve sosyal medya manipülasyonu için çok çeşitli
araçları ve stratejileri deneyen ekipler. Rapora göre, Amerika Birleşik Devletleri’nde Mitt Romney, Avustralya’da Tony Abbott, Hollanda’dan Geert Wilders gibi siyasetçiler, takipçi sayısını arttırmak için sahte hesaplar kullandığı ortaya çıktı. Ayrıca Birleşik Krallık’taki AB’den ayrılma (Brexit) referandumu için, Cambridge Analytica firmasının “ayrılma oyu”nun baskın gelmesi için illegal hedeflemeler gerçekleştirmesi söz konusu.
