ÖZEL HABER | HASAN CÜCÜK, KOPENHAG Tr724
Tarih, 1 Haziran 1991. Dönemin Finlandiya Başbakanı Harri Holkeri, iletişim tarihine geçen dünyanın ilk uluslararası GSM (Global System for Mobile Communication -Mobil Haberleşme için Global Sistem) telefon görüşmesini yapıyordu. Holkeri’ye bu imkanı sunan, ülkenin medar-ı iftiharı olacak Nokia’ydı. 1979’da mobil telefona yatırım yapmaya başlayan Nokia, sürekli ilklere imza atıyor, kısa sürede dünyanın en tanınan markası oluyordu. Fakat yükselişi gibi çöküşü de hızlı oldu Nokia’nın. 2007’de telefon piyasasının yüzde 64,9’unu elinde bulunduran Nokia’nın pazar payı 2013’te yüzde 3’lere kadar düştü. Apple ve Google ile rekabette başarısız olunca çareyi cep telefonu bölümünü satmakta buldu.
Nokia, ismini aldığı Nokianvirta Nehri kıyısında 1865’te faaliyetine başladı. O yıl Fredrik Idestam adlı bir mühendis, bir kağıt hamuru değirmeni kurdu ve kağıt üretmeye başladı. O günler, endüstride kağıda çok talep olduğu günlerdi. Şirketin satışları yüksek paylara ulaştı. Nokia ilk olarak Rusya’ya, daha sonra İngiltere ve Fransa’ya kâğıt ihraç etti. Nokia fabrikası oldukça geniş bir işgücü kadrosu kurdu ve etrafında küçük bir topluluk gelişti.
Finli bir kauçuk ürünler üreticisi olan Rubber Works (Nokian ismi ile otomobil lastiği üretmeye devam ediyor), sonradan Nokia’yla birleşti ve Nokia markası altında bisiklet, otomobil lastiği, bot gibi ürünler satmaya başladı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra Finnish Cable Works hisselerinin çoğunluğunu satın aldı. Finnish Cable Works, II. Dünya Savaşı sırasında artan enerji iletimi, telgraf-telefon ağı ihtiyacına bağlı olarak hızla büyümüştü. Zaman içinde Rubber Works ve Cable Works şirketlerinin sahipliği konsolide oldu.
1967’de üç şirket birleşerek Nokia Grup’u oluşturdu. O yıl elektronik departmanı şirketin satışlarının yüzde 3’ünü oluşturuyordu ve 460 kişi çalışıyordu. 1970’in başında telefon santralleri elektromekanik analog devrelerden oluşmaktaydı. Kısa süre sonra Nokia başarıyla dijital devreleri (Nokia DX 200) geliştirdi. Nokia DX 200 ile bilgisayar kontrollü telefon santralleri en üst düzeyde olabilmekteydi. Nokia’nın iletişim teknolojisinde yükseliş yılı 1979’da Finli televizyon üreticisi Salora ile birlikte Mobira Oy’u kurmasıyla başladı.
İki yıl sonra Mobil Network’ün başlangıcı Nokia üretiminin 1981’de Mobil Telefoni’yi (NMT), dünyanın ilk uluslararası cep telefonu şebekesini, icat etmesine imkan tanıdı. NMT daha sonra diğer ülkelerde faaliyete geçti. Nokia, 1984’te araç telefonu Mobira Talkman’i, 1987’de NTM şebekesiyle çalışan dünyanın ilk cep telefonu Mobira Cityman’i üretti. Ağırlığı 800 gr olan Mobira Cityman’in ücreti ise 4 bin 500 Euro’ydu.
1987’de dijital Global System for Mobile Communication, (GSM – Mobil Haberleşme için Global Sistem) piyasaya sürüldü ve Nokia GSM telefonlar geliştirmeye başladı. 1 Haziran 1991’de Finlandiya Başbakanı Harri Holkeri, ilk uluslararası mobil konuşmayı yaparken elinde tuttuğu telefonun üzerinde Nokia markası yazıyordu.
Nokia’nın ilk GSM cep telefonu modeli 10 Kasım 1992’de piyasaya sürüldü. Seriye adını veren 1011 rakamı 10 Kasım’da piyasaya sürülmesinden geliyor. Nokia ile özdeşleşen “Connecting People” (İnsanları bağlamak) sloganı 1992’de kullanılmaya başladı. İngilizce slogan, dünyanın hangi ülkesinde reklamı yayımlanırsa yayımlansın yerel dillere çevrilmeden orijinal şekliyle seslendirildi.
1994’te piyasaya çıkan 2100 serisinden beklenen 400 bin satmasıydı. Ancak dünya çapında 20 milyon adetlik bir satışa ulaştı. Nokia 3210 ise kırılması zor bir rekorun sahibi olup 160 milyon adet satıldı. 1998’de Nokia dünyanın en büyük cep telefonu üreticisi oluyordu. 2007’de dünyanın ilk akıllı telefonu N95’i piyasaya süren Nokia, aynı yıl Apple’ın ürettiği iPhone karşısında hezimete uğradı.
Steve Jobs ilk darbeyi vurdu!
Nokia’nın can damarına ilk darbeyi vuran isim Apple CEO’su Steve Jobs oldu. 9 Ocak 2007’de sahneye çıkan Jobs, yeni ürünlerinin cep telefonu piyasasında devrim yapacağını söylüyordu. Jobs, Apple olarak Macintosh ile bilgisayar, iPod ile müzik endüstrisinde devrim yaptıklarını belirttikten sonra iPhone ile artık cep telefonu piyasasında devrim yapacaklarının müjdesini veriyordu. Jobs haklı çıktı. İnsanlar Haziran 2007’de ABD’de piyasaya sürülen iPhone’u almak için saatlerce kuyrukta beklemişti. iPhone bir telefondan çok öteydi.
Eylül 2013’te Microsoft, Nokia’nın cep telefonu bölümünü satın almak için girişimlere başladığını duyurduğunda bir devin tarih sahnesinden çekilmesinin ilk işaret fişeği veriliyordu. Satışa giden yol, Nokia’nın Microsoft’tan Eylül 2010’da transfer ettiği ilk Finli olmayan CEO’su Stephen Elop döneminde 3 yıl arka arkaya yaşanan ‘facia’ bilançonun neticesiydi. 2010 sonunda Nokia, akıllı cep telefonu piyasasının yüzde 29’unu elinde bulundururken, sadece iki yıl sonra ancak piyasanın yüzde 2’lik bölümünün sahibi oluyordu. 2000 yılında Nokia’nın bir hissesi 65 Euro iken, 2013’te 3 Euro’nun altına düşüyordu.
Apple, Google ve Samsung geliştirdikleri modellerle Nokia’nın tahtı yerle bir etti. Sadece Nokia değil, Ericsson ve Motorola da kayıplara karışan markalar oldu. Bir zamanlar cep telefonu denince akla ilk gelen marka olan Nokia bugün sadece babaanne ve dedelerin cebinde bulunan bir marka oldu.
