HABER-YORUM | SEMİH ARDIÇ
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın “yapısal reform” diye reklamını yaptığı power point sunumda anlattıkları tr724.com okurları için sürpriz olmadı.
Zira Albayrak, 8 Nisan’da “Türkiye power point sunumdan daha fazlasına muhtaç” başlıklı makalede (http://www.tr724.com/turkiye-power-point-reformdan-fazlasina-muhtac/) temas ettiğim temenniler manzumesine yakın bir paket açıkladı.
KRİZDEN ÇIKIŞ REÇETESİ YİNE YOK
İstanbul’da Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde ekrana yansıtılan sunum sayfalarında krize şifa niyetine sürülecek merheme rastlanılmadı.
Eskiden Maliye Bakanı bir paket açıkladığında yer yerinden oynardı. Bakanların da paketin de bir ağırlığı vardı. Albayrak o müesseseyi de çökertti.
Bütçe açığında (2018’de 72 milyar TL, 2019’da 100 milyar TL) Cumhuriyet tarihinin rekorunu kıran Hazine Bakanı Albayrak seçim rüşvetlerinin ve kamudaki israfın maliyetini vatandaşın omzuna yükleyeceğinin işaretini verdi.
KIDEM TAZMİNATI BÜTÇE AÇIĞINA GİDECEK
Sunum ile aynı gün bin küsur odalı Saray’a 23 yeni taşıtın daha alınacağı açıklandı.
Vatandaşın kemerinde sıkacak delik kalmadığı halde Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hükûmeti, “yapısal reform” gibi mutantan ibarelerle kıdem tazminatına göz dikti.
Albayrak’ın sunumuna bakılırsa en müşahhas adım bu mevzuda atılacak. Sene sonuna kadar Kıdem Tazminatı Fonu kurulacak. İşverenler kıdem için biriktirdiği paraları bu fona aktaracak.
Tazminat hakları fona aktarılırken işçinin hakkı yarı yarıya azaltılacak. Böylece hükûmet birkaç aylığına da olsa aradığı sıcak paraya kavuşmuş olacak.
2002’den beri iktidarda olan ve her reform paketinde ilk sıralarda Kıdem Tazminatı Fonu’nu gösteren AKP’nin işçilere rağmen böyle bir adım atabileceğine ihtimal vermiyorum.
Bu sefer para lazım olduğu için gözlerini karartırlarsa bir ihtimal fon kurulabilir.
İŞSİZLİK FONU’NDAN SONRA HÜKÛMETE YENİ KAYNAK
Doların tırmandığı, enflasyonun yüzde 20’lere tırmandığı ve dolarizasyon temayülünün zirvede olduğu bir ekonomide böyle bir fonun akıbeti Tasarrufu Teşvik Fonu’ndan farklı olmayacaktır.
Hükûmet İşsizlik Fonu’ndan 11 milyar TL’yi 2018 senesinde sessiz sedasız üç kamu bankasına aktardı. Daha evvel de 14,5 milyar TL Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) için ödünç alınmıştı.
O paralar yerine konulmadığı gibi şimdi de kıdem tazminatlarına bir nevi el konulacak.
KAMU BANKALARI BATTI, HAZİNE 28 MİLYAR TL VERECEK
Albayrak’ın sunumunda tarihî bir itiraf vardı. Kamu bankaları resmen batmış.
Ziraat Bankası, Vakıfbank, Halkbank ve Eximbank’a toplam 28 milyar TL devlet iç borçlanma senedi (DİBS) verilecek. Zira bankaların batık müteahhite, futbol kulüplerine ve kredi kartı borcunu ödeyemeyenlere verilen kredilerin bir bedeli vardı.
Talimatla verilen krediler yüzünden kamu bankalarının sermaye yeterlilik rasyosu yüzde 12 hududuna kadar geriledi.
Şimdi ya hükûmet ya doğrudan sermaye koyacak ya da Hazine kâğıdı verecek. Bankalar da o kâğıtları teminat göstererek yurt dışından bulabilirlerse sermaye benzeri kredi temin edecek.
BANKALARI BU HALE KİM GETİRDİ?
Hani bankalar sağlamdı? Sağlamsa Hazine bu yükün altına niye giriyor? Bunu gören yabancı daha yüksek faiz talep etmeyecek mi? AKP’ye yakın bir avuç firmayı kurtarmanın maliyeti 82 milyona çıkarılıyor.
İşsizlik Fonu’ndan aktarılan 11 milyar TL bile kâfi gelmedi ve yeniden sermaye takviyesi ihtiyacı hasıl oldu.
Çözüm için kaynak bile gösteremeyen bir Hazin Bakanı!
BES’E GİREN BİR DAHA ÇIKAMAYACAK
“Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları” ismi verilen power point sunuma göre bireysel emeklilik sistemine (BES) geçiş mecburi hale getirilecek ve çalışanların BES’ten çıkma hakkı tanınmayacak.
Devlete her ay sigorta ödemesi yapan milyonlarca çalışanı BES’e zorlamak olsa olsa tek adam rejimlerine has bir uygulama olabilir. Karayolu Trafik Sigortası yaptırana kaskoyu da mecburi tutmaktan ne farkı var?
Ekonomi istikrarlı ise, kur artmıyorsa, enflasyon yüzde 3’lere inmişse BES’te para biriktirmek hem vatandaş hem de devlet namına kârlı olabilir. Amma velâkin son üç yılda TL fonlarda tutulan BES primleri pula döndü.
Bu yüzden sisteme giren iki kişiden biri çıktı. Albayrak’ın bu açıklaması gösteriyor ki bundan gayrı devlet her ay BES parası kesmeye devam edecek. Ne reform ne reform!
ÜST KURULLAR ÇALIŞMIYOR Kİ YENİSİNİ KURUYORSUNUZ
Albayrak, Sigortacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (SDDK) faaliyete geçeceğini “müjde” diye duyurdu.
Merkez Bankası’nın bile Albayrak’tan talimat aldığını cümle âlem duydu.
ABD Doları’nın 22 Mart’ta 5,84 TL’ye fırladığında Albayrak’ın “Yabancı bankaların dolar almaması için TL verilmeyecek.” talimatı yüzünden Londra’da dolar-TL takas (swap) faizi yüzde 1.300’e kadar fırlamıştı.
Yabancı yatırımcı rehin alındı ve sun’i şekilde kur düşürülmeye çalışıldı. Ne Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ne Merkez Bankası ne de diğer üst kurulların bir hükmü kaldı.
AKP lideri ve Başkan Recep Tayyip Erdoğan’ın iki dudağı arasında bir idarede üst kurullarda neymiş! Türkiye ne de olas artık bir aile şirketi ve şirketin genel müdürü de Erdoğan.
MASRAFTAN BAŞKA BİR İŞE YARAMAZ
Mamafih Albayrak, SDDK kuracak. Yeni bir başkan, yardımcıları, memurları, uzmanlar ve makam arabaları derken bütçede yeni bir gider kalemi daha! Krizde ne kadar isabetli bir reform değil mi?
DEVLET SERACILIK YAPACAK
Albayrak’ın incilerinden biri de gıda fiyatlarını düşürmek için SERA AŞ kurmak. Tanzim satış çadırlarını seçimi kaybedince İstanbul ve Ankara’da söken hükûmet şimdi de seracılık yapmaya karar verdi.
2 bin hektar alanda başlayacak ve 5 bin hektara kadar çıkacak seracılık. Çiftçiler ekran başında mazot, gübre ve ilacın fiyatının düşürüldüğü müjdesi gelecek mi diye bekleye dursun, AKP hükûmeti onlara rakip olmaya karar verdi.
Örtü altı sebzecilikte yüzde 25 payı olacakmış Sera AŞ’nin. Bu bir macera. Tanzim çadırları hamlesi nasıl fiyasko ile neticelendi ise Sera AŞ’yi ondan daha beter bir akıbet bekliyor.
220 MİLYAR DOLAR BORÇ NE OLACAK?
Özel sektörün 220 milyar dolar borcunu nasıl ödeyeceğine ya da bu borçlar yüzünden sermayesi azalan bankaların ne yapacağına dair Albayrak’ın elle tutulur bir ifadesi yoktu.
BDDK ile Bankalar Birliği’nin batık kredileri bilanço dışına çıkarmak için çalıştığını söylemekle iktifa etti. Üzerinde durdukları modelle sadece enerji şirketlerinin kullandığı 51 milyar dolar borcun altından kalkılamaz.
Bir de “70 milyon turist 70 milyar dolar gelir” hedefi var ki evlere şenlik. Türkiye turist başına 700 dolar gelir elde edebiliyor. Bir an için sayının tutturulduğunu kabul edelim o vakit bile gelirin 70 milyar dolara ulaşması Mars’a insan göndermek kadar zor.
AVRUPALI TURİST GELMİYOR Kİ!
İnternette satılık işyeri ilanları içinde oteller ve turistik tesisler ilk sırada. Onları kapatırken 70 milyon turisti kim getirecek ve nerede ağırlayacak?
Türkiye’nin hukuk ve demokraside 3’üncü dünya ligine düştüğü bir zaman diliminde o kadar turist nereden gelecek? Avrupalı turist, Türkiye’yi tatil güzergâhından çıkaralı çok oldu.
Çin ve Kuzey Kore, “Gazeteci tutuklamakta bizi bile geçtiler. Bunu nasıl başarmışlar? Gidin yerinde inceleyin!” diye milyonlarca kişiyi gönderirse bilemem tabii.
BAŞTAN SAVMAK İÇİN SUNUM YAPIYOR
Albayrak’ın sunumda elle tutulur bir veri ya da umut vaat eden bir madde maalesef yoktu. Baştan savmak için ayda bir sunum yapıyor.
Albayrak ve müşavirlerinin “yapısal reform” bahsine Amerika’ya Uluslararası Para Fonu (IMF) toplantılarına gitmeden evvel yaptı desinler diye idare-i maslahattan bir iş olarak baktığı o kadar belliydi ki!
Albayrak, yatırımcı nezdinde zerre kadar makes bulmayacak bir sunum yaptığı için kendisi ile ne kadar iftihar etse azdır.
PİYASA KALE ALMADI
Bu arada Damat Berat power point sunumda “Bakın burası çok önemli!” dememek için neredeyse dilini ısırdı. İyi tembih etmişler.
Sunuma başlarken dolar 5,67 TL, euro 6,40 TL idi. Sunum bitti ve döviz cenahında yaprak kıpırdamadı.
İktisat dersinde final ödevi bile olamayacak kadar zayıf bir sunuma niye itimat etsinler ki!
Yabancı mesajını Borsa İstanbul (BİST) üzerinden verdi. BİST 10 Nisan’da yüzde 1,2 değer kaybetti. Hazine faizi yükseldi
Soru bile almadan kürsüyü terk eden Albayrak’ın veda cümlesini sunumun başlığı yapabilirsiniz:
“Kalın sağlıcakla…”
