HABER-YORUM | İLKER DOĞAN
İktidar temsilcileri 2019 yılında 2,5 milyon yeni istihdam alanı açacaklarını söyledi. Toplam işsiz sayısının resmi rakamlara göre 4 milyona dayandığı Türkiye için 2,5 milyon çok ciddi bir hedef. Bunu nasıl ‘başaracaklarını’ ise Türkiye’nin partili Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan önceki gece açıkladı. İş dünyasının patronlarından rica edeceklermiş. Ancak eldeki somut ve gerçek ekonomik veriler işsizlik oranının azalması bir yana daha da artacağını gösteriyor. İşsizliğin azaltılmasının tek formülü üretimin artırılması…
Önce Hazine ve Maliye’nin başındaki isim Berat Albayrak, İstihdam Seferberliği Toplantısı’nda açıkladı. Ardından önceki gece konuk olduğu programda AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan konuyu gündemine aldı ve aynı şeyleri söyledi. İddiaya göre iktidar, 1 yıl içinde 2,5 milyon yeni istihdam alanı oluşturacak. Peki bunu nasıl yapacak? Ayrıntısını Erdoğan açıkladı aynı programda: “Bu 2 buçuk milyonluk istihdamı bütün oda, borsa bunlarla beraber dayanışma içerisinde yapmak için biz iktidar olarak üzerimize düşeni yapacağız.”
PATRONLARDAN RİCA EDECEKLER!
Erdoğan’ın söyledikleri şu anlama geliyor; iktidarın istihdamı artırmak için yeni bir ekonomik programı vs. yok. Ellerindeki tek şey patronlara rica edip, maaş ve sigorta primi gibi bir takım teşvikler vererek, daha fazla işçi alımı yapılmasını sağlamak. Peki bu ne kadar mümkün? Her ay daha da artan işsizlik oranları, sanayi üretimindeki düşüş ve kapasite kullanım oranlarındaki azalma işsiz sayısının bu yılın sonunda daha da artacağını gösteriyor.
TÜİK’E GÖRE İŞSİZLİK ORANI 12,3
Türkiye’de işsizlik oranı, TÜİK’in rakamlarına göre Kasım 2018’de bir önceki yılın aynı ayına göre 2 puan artarak yüzde 12.3’e yükseldi. Söz konusu dönemde işsiz sayısı 706 bin kişilik artışla 3 milyon 981 bin kişi olarak kayıtlara geçti. Yani bir yılda işsiz kalanların sayısı 700 binden fazla. TÜİK dar tanımlı ‘işsizlik oranı’ açıklıyor. TÜİK, iş için herhangi bir iş bulma (İŞKUR) kanalına başvurmayanları ‘işsiz’ bile saymıyor. Hatta son dört hafta içinde iş aramayanlar ama beş hafta önce iş aramış olanlar bile işsiz kabul edilmiyor. Dolayısıyla TÜİK’in rakamları gerçek işsizlik oranlarını yansıtmaktan uzak.
GERÇEK İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 17-19 ARASI
Peki gerçekte durum ne? Ekonomistler, Türkiye’deki gerçek işsizlik oranının yüzde 17 ile 19 arasında olduğunu tahmin ediyor. Buna göre işsiz sayısı ise 5 milyondan fazla. Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Dairesi’nin (DİSK-AR) hesaplamalarına göre ise Ekim, Kasım ve Aralık aylarını içeren Kasım döneminde işsizlik oranı yüzde 19,3. DİSK-AR’ın İşsizlik ve İstihdam Raporu’na göre, Kasım döneminde geniş tanımlı işsiz sayısı 6 milyon 646 bin. TÜİK’in açıkladığından yaklaşık yüzde 60 daha fazla. Merak edenler için yazalım; AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılındaki işsizlik oranı yüzde 10,3’dü.
DARALMA DEVAM EDİYOR
Her şeye rağmen istihdam artırılabilir mi? Hayır! Kısa vadede bu mümkün gözükmüyor. Şöyle ki; Türkiye’de aynı anda hem yüksek enflasyon ve faiz, hem işsizlik hem de ekonomik daralma yaşanıyor. Patronlara ‘rica’ etmek sorunu çözmez, çözmeyecek. Zira sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranlarına ilişkin aralık ve ocak ayı verileri ekonomide küçülmenin artarak devam ettiğini gösteriyor. Son açıklanan rakamlara göre, sanayi üretimi Ekim 2018’de bir önceki yılın aynı ayına göre %5.7 daralırken, kasımda bu düşüş %6.5’e çıktı. Aralık 2018’de ise sanayi üretim endeksi tam %9.8 azaldı. Üretim azalırken patronların yeni işçi alması mümkün mü?
MEVCUT ÇARKLAR DÖNMÜYOR
Bir başka oran da Aralık ayı kapasite kullanımı. Kayıtlara yüzde 74 olarak geçti. Bu sanayinin şu anda sadece yüzde 74 kapasiteyle çalıştığını gösteriyor. Sanayinin mevcut dişlileri bile dönmezken, yeni istihdam alanları nasıl oluşturulacak? Bütün bu veriler şunu gösteriyor: işsizlikteki artış önümüzdeki aylarda da sürecek. Türkiye daha uzun süre yüksek işsizlik sorunuyla yaşamak zorunda kalacak.
ILO’NUN ÖNGÖRÜSÜ ŞİMDİDEN AŞILDI
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), dünyada istihdam ve sosyal görünüme ilişkin son raporunda, Türkiye’deki işsizlik sorununa da yer ayırdı. ILO, 2019’da Türkiye’deki işsizlik oranının yüzde 11.9 olacağını söylüyor. İşsiz sayısının 2020’de 4.1 milyon kişiye ulaşacağı öngörüldü. Türkiye’deki muhalefetin ekonomi kurmaylarına göre ise hali hazırda ülkedeki işsiz sayısı 7 milyonun bile üzerinde.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİNE REKOR BAŞVURU
İŞKUR verilerine göre Ocak 2019’da işsizlik ödeneği başvurularında rekor başvuru yaşandı. Başvuru sayısı Ocak 2018’de 145 bin iken yüzde 77 artarak Ocak 2019’da 257 bini aştı. Aylık toplam işsizlik ödeneği alanların sayısı Ocak 2018’de 439 bin iken yüzde 50 artarak Aralık 2018’de 655 bine yükseldi.
