Kim demiş meyve çekirdeği yararlı diye!

Yaz aylarında özellikle çocukların ya da anne adaylarının; başta kayısı olmak üzere acı badem, zerdali, kiraz, şeftali ve elma çekirdeklerini yararlı diye tüketmesi zehirlenmelere sebep oluyor. Pek çok meyvenin çekirdeğinde bulunan ve son derece zehirli bir madde olan “amigdalin”, bağırsaklarda çözünerek bir siyanür bileşiği olan “siyanid” üretiyor. Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Selim Kurtoğlu, çok çabuk toksik etki gösteren bu maddenin, ani çocuk ölümlerine bile yol açabildiğine işaret ediyor.

Yaşamı tehdit eden siyanid zehirlenmeleri, ağır klinik tablolarla ortaya çıkarak, önemli sağlık sorunlarına neden olabilir. Anne adaylarının gebeliğin ilk aylarında bu çekirdekleri tüketmesiyle birlikte, bebekte hidrosefali ve olumsuz böbrek gelişimine de zemin hazırlayabiliyor. Özellikle bazı kayısı türlerinin acı çekirdeğinden 5-25 adet tüketilmesi bile zehirlenmek için yeterli.

Yemek borusu ve midede yanmalara yol açan kayısı çekirdeği mideden bağırsaklara geçerek alkali ortamda 10 dakika içinde çözünür. Çözülme ile ortaya çıkan siyanid hızlıca bağırsaklarda emildikten sonra; kan hücreleri, dalak, beyin,  akciğer ve kalp başta olmak üzere tüm dokulara yayılır ve hücrelerin oksijen kullanmasını engelleyerek ağır klinik tabloya yol açar. Zehirlenmenin başlangıç evresinde; yüzde kızarma, terleme, çarpıntı, hızlı nefes alma, ağızda aşırı salgı (sekresyon), baş ağrısı ve dönmesi ile kusma gibi belirtiler ortaya çıkar. Zehirlenmenin ortaya çıkmasıyla birlikte; hızlı bir şekilde gelişen solunum düzensizliği,  tansiyon düşmesi, baygınlık, ateş, havale, felç, morarma ve sonuç olarak solunum durması kaçınılmaz hale gelir. Solunum duruncaya kadar cildin rengi kırmızıya dönüşür, göz bebeklerinde genişleme ve ışık tepkisinde kaybolma gözlenir.

Nefesteki acı badem kokusu belirleyici

Prof. Dr. Selim Kurtoğlu’na göre, zehirlenme söz konusu ise kişi vakit kaybetmeden hastaneye ulaştırılmalıdır. Burada ailenin doktora vereceği bilgi çok önemlidir. Ayrıca ani klinik bozulmalar da zehirlenmeyi düşündürür. Özellikle hastanın nefesindeki acı badem kokusu, alınan kan örneğinin parlak kırmızı olması, kan şekerinin yükselmesi, EKG’de hücresel hipoksi (oksijen azalması) nedeniyle ST yükselmelerinin ortaya çıkması da zehirlenme tablosuna işaret eder.

Nelere dikkat edilmeli?

• Ağız yoluyla oluşan zehirlenmelerde kişi kesinlikle kusturulmamalıdır.
• Zehirleyen yiyeceğin ne olduğu bulunmaya çalışılmalıdır.
• Özellikle çocukların, aile bireylerinin haberi olmadan meyve çekirdeklerini çıkarma ve yeme riski göz önüne alınmalı, gerekli önlemler ile engellenmelidir.
• Çekirdek zehirlenmelerinin müdahalesinde yapılan ilk işlem midenin boşaltılmasıdır. Mide yıkama işlemi gerçekleştirilir ve siyanür kokusu geçinceye kadar bu işleme devam edilir.