Türkiye’de son saadet zinciri mağduriyeti Çiftlik Bank ile yaşandı. Kurucusu Mehmet Aydın’ın Uruguay’a kaçtığı iddia edildi. 3 kişi tutuklandı. Şirketin mal varlıklarına el konuldu. Binlerce kişinin üye olduğu ve milyonlarca paranın yatırıldığı Çiftlik Bank dolandırıcılığının nasıl gerçekleştiğini BBC 6 soruda derledi.
- Çiftlik Bank nedir?
Çiftlik Bank adlı oyun, Mehmet Aydın tarafından Ağustos 2016’da kuruldu. Sosyal medya oyunu olan FarmVille’den esinlenen Çiftlik Bank’ta, oyuncular farklı altın değerlerine sahip çeşitli çiftlik hayvanları satın alabiliyordu. Ömürleri 365 gün olan hayvanlar için yem ve depo masrafı da yapmanız gerekiyordu. Bu masrafları karşılamak için ve yetiştirdiğiniz hayvanlar karşılığında para kazanmak için dijital ödeme sistemlerini kullanabiliyordunuz. Oyunda satın alınan hayvanların ve yapılan üretimin ise Türkiye’nin farklı yerlerinde açılan çiftlikler, et ve süt üretimi yapan tesislerde hayata geçirileceği vaat ediliyordu. Aynı zamanda bu tesislerden elde edildiği iddia edilen ürünler açılan bayilerde satışa çıkarıldı. Satın alınan hayvanlardan bir yıl içinde edilecek kar ise en az yüzde 100 olarak açıklanmıştı.
- Çiftlik Bank’a ne kadar para yatırıldı?
Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) raporuna göre Çiftlik Bank’ın 2016-2017 arasında 77 bin 843 kişiden 511,7 milyon TL topladığı aktarıldı. 62 bin 877 kişiye 398,3 milyon TL ödeme yapılırken kalan 113,4 milyon TL’nin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) kurulan Fame Game şirketine aktarıldığı ifade edildi. Oradan da Çiftlik Bank’ın CEO’su ve kurucusu Mehmet Aydın’ın ve karısının şahsi hesaplarına paranın gönderildiği ileri sürüldü. Bankalar, Papara, G-pay ve Epin gibi ödeme sistemlerinden de Kıbrıs’a yaklaşık 120 milyon TL gönderildiği tespit edildi.
- Sistem ne zaman çöktü?
Çiftlik Bank da iddiaların üzerine bu yılın başında saadet zinciri olmadıklarını kanıtlamak için üye alımına son verdiklerini duyurdu. Ardından şirket, bankaların iddialar üzerine kendileriyle çalışmadığını ve ödeme yapamadıklarını açıkladı. Bunun üzerine en son olarak İnegöl Cumhuriyet Başsavcılığı, “nitelikli dolandırıcılık, suç örgütü kurma, yönetme ve üye olma” suçlarından soruşturma başlatt.
- Saadet zinciri nedir?
Türkiye’de saadet zinciri olarak bilinen sisteme genel olarak piramit satış sistemi deniyor. Ponzi Şeması ya da Ponzi Oyunu, uluslararası geri ödeme kuponlarının ülkeler arası fiyat farklılığından kâr etmek amacıyla kurulan sistem. Ne kadar kişi oyuna girerse elde edilecek kar artıyor.
- Türkiye’de daha önce de böyle dolandırıcılıklar yaşandı mı?
Türkiye’de daha önce Titan saadet zinciri büyük ses getirmişti. Hakan Kenan Şeranoğlu tarafından kurulan Titan zincirine 1990’larda 30 binden fazla kişi üye oldu. Sistem, kurucuların 1998 yılında tutuklanması ile sona erdi. 2006 yılında hayatını kaybeden Selçuk Parsadan, Türkiye tarihinin en büyük dolandırıcısı olarak biliniyor. Parsadan, eski siyasetçiler Süleyman Demirel ve Tansu Çiller dahil olmak üzere çok sayıda kişiyi sahte kimliklerle dolandırmıştı. Son yıllarda en fazla konuşulan dolandırıcılardan biri ise Fadıl Akgündüz. Otomotiv ve inşaat sektörlerinde iş yapan Akgündüz, yurt dışında yaşayan Türkiye kökenli vatandaşlardan kâr payı ortaklığıyla para topladı, ancak bu paranın vaat ettiği yatırımlara dönüşmediği görüldü. Bir başka dolandırıcılık hikayesi de YİMPAŞ ile yaşandı.
- Türkiye’de başka saadet zinciri var mı?
Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci’ye göre Türkiye’de Çiftlik Bank gibi 11 tane daha ‘saadet zinciri’ var.
