HABER ANALİZ | MUHSİN AHMET KARABAY
Türkiye eskilerin deyimiyle seçim sath-ı mailine girdi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve küçük ortağı MHP lideri Devlet Bahçeli’nin “seçim öne çekilebilir” sözlerinden sonra sandık artık göründü demektir. Şimdi alacakaranlık kuşağının kapısı aralandı.
Tam 22 yıldan bu yana seçimlerin yenilenme tarihini açıklayan isim olan Bahçeli, bu kez de seçim tarihi belirleyen isim olarak ortaya çıktı. MHP lideri, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir ay içinde ikinci kez buluştu.
Seçimlerin yapılacağı tarih, iki lider arasında karara bağlandı. Kararı Beştepe Sarayı aldı ama ortağın onayını istedi, sonra da onore etmek için ilk açıklamayı Bahçeli’ye bıraktı.
Alınan karar ardından Bahçeli çıkıp, zamanında veya öne alınmış bir seçim takvimine hazır olduklarını belirterek, “Biz her iki seçeneğe de hazırız” dedi. Ardından da Erdoğan çıkıp seçimin öne alınacağını duyurdu:
Cumhurbaşkanı Erdoğan “erken seçim” dedi.
Mevsim şartları mı, Anayasa şartları mı?
3.kez aday olamayacağını en iyi Erdoğan biliyor. Muhalefet üç maymunu oynamaya devam ediyor. pic.twitter.com/Ev28Y0CS2X— Emre Polat (@EPemrepolat) January 5, 2023
Muhalif kesime bakıyorum, Erdoğan ve Bahçeli’nin dünden bugüne söylediği “erken seçim yok” dediği sözlerini toplayıp onu takipçilerinin önüne koyuyorlar. “Yine halkı kandırdılar” demeye getiriyorlar.
Türkiye çok partili döneme geçtikten bu yana 8 kez erken seçim yaptı. İlki 1957’de Demokrat Parti, sonuncusu da 2018’de AK Parti döneminde… Bir kez de ucube dönem yaşatıldı. 7 Haziran 2015’te hükümet kurulamadığı gerekçesiyle 1 Kasım’da seçimler yenilendi.
8 kez yenilenen seçimlerin hepsinde de iktidar sahipleri, kafalarındaki seçim tarihi için en doğru zaman gelmedikçe her sorulduğunda “erken seçim yok” dediler. İktidarın, seçimden söz etmesi, muhalefetin seçimi gündeme getirmesine benzemez. Devleti yönetenler, bir kez seçimden söz ettiğinde diş macununun tüpten çıkması gibi bir daha tüpe geri girmez.
SEÇİMİ MECLİS DEĞİL, CUMHURBAŞKANI YENİLEYECEK
Erdoğan ve Bahçeli’nin seçimin öne alınacağını açıklamasından sonra artık seçimin normal tarihi olan 18 Haziran’da yapılması ihtimali gündemden düştü demektir.
Önümüzdeki haftaların her adımı mayınlarla dolu. Bu mayınlardan biri seçimin nasıl yenileneceğine ilişkin tartışmalar etrafına yerleşmiş durumda. Millet İttifakı’nı oluşturan 6 partinin liderleri, 6 Nisan’dan önce yapılacak bir seçime destek vereceklerini açıkladılar.
Parti Sözcümüz Faik Öztrak: “Altı lider önemli bir karar daha aldılar. 6 Nisan’dan önce yapılacak bir erken seçime altı parti olarak destek verilecek. Bu tarihten sonra yapılacak bir seçim erken seçim değil, siyaset mühendisliği olduğu için desteklenmeyecek.” pic.twitter.com/wq6o9IO8GA
— CHP 🇹🇷 (@herkesicinCHP) January 6, 2023
CHP Sözcüsü Faik Öztrak’ın yaptığı açıklamalardan anlaşıldığına göre, Millet İttifakı liderleri, 6 Nisan tarihinin ötesine taşan bir erkene almaya destek vermeyecek.
Seçim takvimi 60 günlük bir propaganda ve hazırlık süresi öngördüğüne göre, sandığın 6 Nisan’da halkın önüne konabilmesi için seçim kararının en geç Şubat ayının ilk haftasında alınması gerekiyor. Muhalefetin talebi zayıf bir ihtimal olarak önümüzde duruyor.
Bu tarih aynı zamanda muhalefet tarafından Erdoğan’a verilen bir mesaj. “Eğer aday olacaksan bu tarihten önce bir tarih için karar al. Yoksa üçüncü kez aday olmuş durumuna düşersin” mesajı verildi.
Muhalefetin bu tarihte ısrarının bir anlamı var. Seçim 6 Nisan sonrasına kalırsa, geçen yıl Seçim Kanunu’nda yapılan iki düzenleme yürürlüğe girmiş olacak. Yani seçim barajı yüzde 7 olarak uygulanacak.
Bundan daha önemlisi de seçim ittifaklarını önemsizleştiren uygulama getirildi. Mevcut uygulamada, partiler kurdukları ittifakların aldıkları oylar üzerinden milletvekili dağılımı yapılıyordu. İttifak sadece barajı aşmak için gerekiyor. Milletvekili kazanabilmek için, o bölgede milletvekili çıkarabilecek oya ihtiyacı var.
Muhalefetin seçim barajına itirazı yok ama ikinci değişikliğin yapılmasına karşı çıkıyor. Ortadaki mayınlardan birisi seçim tarihiyle ilgili.
Seçimi öne almanın iki yolu var. Ya Meclis’te 360 oy, ya da cumhurbaşkanının, yayınlayacağı bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle seçimi öne alması.
Seçim tarihinde iktidarla muhalefet büyük ihtimalle anlaşamayacak. Bundan dolayı seçimlerin öne alınmasını Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yayınlayacağı kararname sağlayacak.
Bu arada bir noktanın altını çizmem gerekiyor. Muhalif bazı kişiler tarafından gündeme getirilen “Cumhurbaşkanının Meclis’i feshetme yetkisi yoktur” iddialarının bir temeli bulunmuyor. Anayasa’nın 116. Maddesinde “fesih” yetkisinden söz edilmiyor. Ama “seçimin yenilenmesi kararı alabilir” deniyor. Madde bu kadar açık. Seçimin yenilenmesi, Meclis’in feshi anlamına geliyor.
İktidar her halükârda seçimleri muhalefetin istediği tarih dışında yani 7 Nisan ve sonrası bir tarihte yapmak isteyecek.
Erdoğan hangi kararı alsa onun üzerinde tartışmalar yaşanacak. Başörtüsü ile ilgili anayasa reformu da gündemde olduğuna göre ortada iki seçim tarihi var.
⚖️ Eğer anayasa referandumu yapılması kesinleşirse bu durumda seçim tarihi 30 Nisan olacak.
⚖️ Referandum söz konusu olmazsa seçimlerin yapılacağı tarih 14 Mayıs.
İKTİDARIN ÖNÜNDE SİNAN ATEŞ DOSYASI VAR
Ülkü Ocakları’nın eski Genel Başkanı Sinan Ateş’in öldürülmesi ve bu cinayette MHP parmağının net bir şekilde ortaya çıkmaya başlamış olması, Bahçeli ekibinin işini zorlaştırdığı gibi elini de hayli zayıflattı.
İktidar için Sinan Ateş cinayeti bir mihenk taşı durumunda. Emniyet ve yargı, MHP bağlantısını çözmek için siyasi iradenin tavrını bekliyor. Seçim öncesi, “cinayeti çözün” dense ulaşacağı adres belli. Bu durumda MHP’nin ittifak içindeki durumu ve ellerinde tuttukları dosyaların ortaya dökülmesinden çekiniliyor.
Öyle anlaşılıyor ki Sinan Ateş dosyası, bir süre toplumun gündemini meşgul edecek, seçim takviminin belli olmasından sonra da arka planlara atılıp dosya arşiv raflarına gidecek.
Türkiye, seçimlerle alacakaranlık kuşağına girecek. Cinayetin ardından 31 Aralık’ta yazdığım, “Sinan Ateş’in öldürülmesi ve Ülkücü hesaplaşması” başlıklı ve sonraki “Bu İslamcısı bu da Ülkücüsü” başlıklı yazımda olayı “mafyatik bir siyasi cinayet” diye nitelememe tepki gösterenler olmuştu.
Ateş cinayeti, 2009’da BBP lideri Muhsin Yazıcıoğlu’nun ortadan kaldırılmasından bu yana muhtemel rakiplerin saf dışı bırakılması olarak gözümüzün önünde duruyor.
Tablo böyle iken önceki seçimlere hiç benzemeyeceği konusunda iktidarın da muhalefetin de şüphesi olmayan bir seçimin normal bir atmosferde gerçekleşeceğini sanmak en hafif tabiriyle safdillik olur.
Önümüzdeki bir ay içinde seçim tarihi ortaya konmuş ve yeni gerilimlerin pimi çekilmiş olacak.
