Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi (OCCRP), 2023’ün en ‘yolsuz’ kişisini seçiyor. Adaylar arasında Türkiye’nin AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da var. OCCRP’nin internet sitesine girerek, oyunuzu kullanabiliyorsunuz.
‘2023’ün En Yolsuz Kişisi Kim?’ başlıklı anketin tanıtım metninde, “OCCRP, 2012’den bu yana her yıl halktan, gazetecilerden, akademisyenlerden, iş adamlarından ve kolluk kuvvetlerinden, o yıl uluslararası suç faaliyetlerini ve bununla birlikte gelen siyasi gizli anlaşmaları ilerletmek için dünyada en fazlasını yapan bir kişi için aday göstermeyi kabul ediyor.” deniliyor.
Nasıl oy kullanacağım?
Linke tıkladığınızda karşınıza gelen ekranda, “Who is your “Corrupt Person of the Year” for 2023?” sorusu yöneltiliyor. Bu bölüme adayınız kimse onun adını yazmanız gerekiyor. Örneğin Recep Tayyip Erdoğan’ın 2023’ün en ‘Yolsuzluk’ kişisi olduğunu düşünüyorsanız, onun adını yazmalısınız; Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı…
Bir sonraki soru ise “Adayınızın 2023 yılında organize suçu veya yolsuzluğu nasıl teşvik ettiğini veya ilerlettiğini açıklayın. Ayrıca adayınız hakkındaki hikayelere bağlantılar da ekleyebilirsiniz.” oluyor. Bu bölüme gerekçelerinizi yazabiliyorsunuz…
KHK’lı emniyetçilerden, ‘Erdoğan’ raporu!
KHK’lı emniyetçilerin adayı Recep Tayyip Erdoğan… Eski emniyetçilerin, söz konusu araştırmaya gönderdikleri raporda, olaylara ilişkin çok sayıda ‘link’ de yer alıyor. İşte o örnek oy kullanımı ve gerekçeler:
Aday: Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Cumhurbaşkanı
Adaylık Kriteri: Yolsuzluk İddialarının Üstünü Örtmek İçin Devlet Yapılarının ve Hukuk Sisteminin Dönüştürülmesinde Etkin Rol
2023 yılında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki hükümet, özellikle 17-25 Aralık 2023 Yolsuzluk ve Rüşvet Operasyonları sonrasında aldığı önlemler ve izlediği politikalar sonrasında Türkiye’nin hukuk ve demokrasi anlayışında gerçekleştirdiği dönüşümle dikkat çekiyor.
17-25 Aralık 2013 Yolsuzluk ve Rüşvet Operasyonları
Türkiye, 2013 yılının son günlerinde tarihinin en çarpıcı yolsuzluk ve rüşvet operasyonlarına sahne oldu. https://www.vocaleurope.eu/how-the-corruption-investigations-of-2013-still-shape-turkeys-bleak-future/
17-25 Aralık tarihleri arasında gerçekleştirilen bu operasyonlar, aralarında dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan’ın da bulunduğu en üst düzey devlet yetkilileri ve iş dünyasının önde gelen isimlerini kapsayan yaygın yolsuzluk ve rüşvet iddialarını ortaya çıkardı. https://www.dw.com/en/turkey-rocked-by-corruption-scandal/a-17324458#:~:text=On%20December%2017%2C%20some%2050,was%20allegedly%20paid%20 through%20illegal
Bu operasyonlar sırasında aralarında bakan çocukları, üst düzey hükümet yetkilileri ve tanınmış iş adamlarının da bulunduğu çok sayıda kişi gözaltına alındı: https://foreignpolicy.com/2015/01/06/why-turkeys-mother-of-all-corruption-scandals-refuses-to-go-away/
Operasyonların Uluslararası Boyutu
2013’teki yolsuzluk ve rüşvet soruşturmaları uluslararası alanda da yankı buldu. Bu operasyonlarda adı geçen önemli isimlerden biri de İran doğumlu işadamı Reza Zarrab’dı. Türkiye’de tutuklandıktan sonra hükümetin yargıya müdahalesi nedeniyle serbest bırakılan Zarrab, ABD’ye kaçmış ve FBI tarafından tutuklanmıştır
Bu süreçte Zarrab, rüşvet karşılığında İran’a yönelik yaptırımların delinmesine ilişkin önemli bilgiler hakkında ABD adli makamlarına ifade vermiştir.
Bu tanıklık, Türkiye’nin en büyük devlet bankalarından biri olan Halk Bankası’nın genel müdür yardımcısı Hakan Atilla’nın İran’a yönelik uluslararası yaptırımların ihlal edilmesine yardımcı olmakla suçlanmasına ve ardından ABD’de mahkum edilmesine yol açtı
Atilla, ABD’de hapis yattıktan sonra Türkiye’ye döndü ve hükümet yanlısı çevreler tarafından bir kahraman olarak karşılandı.
https://bianet.org/haber/released-from-prison-in-us-hakan-atilla-arrives-in-turkey-210816
Ayrıca, ABD’de Halk Bankası aleyhine açılan bir dava halen devam etmektedir.
Bu durum, Türkiye’nin hem ulusal hukuk ve adalet algısını hem de uluslararası ilişkiler ve diplomasideki konumunu etkileyen karmaşık bir sürecin parçası haline gelmiştir.
Hükümetin Operasyonlara Tepkisi
Hükümetin 17-25 Aralık Yolsuzluk ve Rüşvet Operasyonlarına tepkisi hem hızlı hem de sert olmuştur. Operasyonlar devletin en üst kademelerinde ciddi bir krize neden oldu.
https://en.wikipedia.org/wiki/2013_corruption_scandal_in_Turkey
Hükümet bu operasyonları ‘darbe girişimi’ ve ‘yargı darbesi’ olarak nitelendirdi ve soruşturmaları kapatarak, operasyonları yürüten polisleri, savcıları ve diğer yargı mensuplarını görevden alarak, soruşturarak ve birçok durumda yargılayarak karşılık verdi
Bu süreç, yargı ve kolluk kuvvetlerinde yaygın bir ‘tasfiyeye’ ve yapısal değişikliklere yol açtı. Hükümet bu operasyonları siyasi istikrarı bozmaya, medya üzerindeki kontrolünü artırmaya ve hukuk sisteminin bağımsızlığını kısıtlamaya yönelik bir komplo olarak algıladı.
https://www.reuters.com/article/us-turkey-corruption-idUSBREA0L1G220140122/
En Büyük Başarı: Kleptokratik Bir Sistemin İnşası
2013’teki büyük çaplı yolsuzluk soruşturmalarını takip eden dönemde, Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki hükümet on yıl boyunca kapsamlı bir kleptokratik sistem inşa etmiştir.
https://turkishdemocracy.com/financial-corruption/
Bu sistem potansiyel tehditleri bertaraf etmek ve hükümet kararlarının denetlenmesini önlemek üzere tasarlanmıştır. Bu süreçte hem ulusal hem de uluslararası dengeler ustalıkla kullanılarak hükümetin hesap verebilirliğinin en aza indirildiği bir alan yaratıldı.
Yolsuzlukla Mücadele Edenlerin Ödediği Bedel
2013’te yolsuzluk iddialarını soruşturan polis şeflerinin tutuklanması, yargılanması ve ağır hapis cezalarına çarptırılması bu stratejinin önemli bir parçası olarak ortaya çıktı.
Yolsuzluğun peşine düşmenin bedelini ağır ödeyen bu kolluk kuvvetlerinin durumu
https://stockholmcf.org/wives-of-police-chiefs-who-exposed-erdogan-familys-corruption-sentenced-to-6-years-in-prison/ , hem ulusal hem de uluslararası kamuoyunda yeterli tepkiyi yaratamadı ve hükümetin eylemlerini sorgulamadan sürdürmesine olanak sağladı.
Yargı ve Medya Üzerindeki Kontrol
Operasyonların ardından Recep Tayyip Erdoğan ve hükümeti kolluk kuvvetleri, yargı ve medya üzerinde yapısal değişiklikler gerçekleştirmiştir. Bu süreç kolluk kuvvetlerinin etkinliğini https://nordicmonitor.com/2019/02/erdogan-corrupted-turkeys-national-police-force-for-his-own-petty-interests/ , yargının bağımsızlığını https://www.reuters.com/investigates/special-report/turkey-judges/ ve medyanın özgürlüğünü https://www.reuters.com/investigates/special-report/turkey-erdogan-media/ kısıtladı. Kolluk kuvvetleri toplu işten çıkarmalar ve hükümet yanlısı personelin atanması yoluyla etkisizleştirilirken, yargı da hükümet politikalarına karşı çıkanları susturmak için kullanılmaya başlandı. Medya da hükümetin yolsuzluklarını örten ve politikalarını destekleyen bir araca dönüştü.
Bu adaylık, Recep Tayyip Erdoğan ve hükümetinin 17-25 Aralık 2013 Yolsuzluk ve Rüşvet Operasyonlarına verdiği tepkileri ve bu tepkilerin Türkiye’nin hukuki ve demokratik yapısı üzerindeki etkilerini, bu sürecin 2023 yılında da devam edeceğini göz önünde bulundurarak incelemektedir.