Türkiye’de internette sansürde son nokta olan VPN (Sanal Özel Ağ) erişimlerini engelleme girişimlerine tepki geliyor. Hukukçu Prof. Yaman Akdeniz, bu gidişle Türkiye’nin Kuzey Kore’den farkının kalmayacağını ifade etti. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) İnternet Dairesi Bilişim Uzmanı Levent Gönenç ise, VPN hizmetlerinin tüm dünyada ortak bir sorun olduğunu öne sürerek, “Uyarılarımız doğrultusunda erişim sağlayıcılar ciddi önlem alıyorlar” açıklaması yapması sansürün artarak devam edeceğini gösterdi.
Diken’e konuşan Yaman Akdeniz, BTK uzmanının VPN hizmetlerinin engellenmesi için çalışma yürütüldüğüne dair sözlerinin hukuki boyutunu değerlendirdi. Dünyada çok az sayıda ülkede VPN kullanımının kısıtlanmış ya da engellenmiş olduğunu belirten Akdeniz, bu ülkelerin de demokrasi açısından ciddi sorunları bulunan Belarus, Çin, İran, Irak, Kuzey Kore ve Rusya gibi ülkeler olduğunu söyledi.
Akdeniz şöyle devam etti: “Türkiye VPN servislerini kısıtlama yoluna giderse -ki gitmeye başladı bile- o zaman Türkiyenin Belarus, Çin ve diğerlerinden bir farkı kalmayacak. Türkiye halihazırda Wikipedia da dahil olmak üzere 173 binden fazla siteye erişimi engellemiş durumda. 100 binden fazla URL ve 800 kadar Twitter hesabı engelli. RTÜK’e yeni erişim engelleme yetkisi verildi. Şimdi de hedefte VPN servisleri var. Hükümetin açık ve bağımsız bilgi kaynaklarından bu kadar korkuyor olması artık anlaşılamaz seviyeye geldi. 2019 seçimlerine sansür ve kontrol mekanizmalarını güçlendirerek girmeyi planladıkları net bir şekilde anlaşılıyor.”
Süreç nasıl işledi?
5651 sayılı kanunun erişim sağlayıcının yükümlülükleri başlıklı 6’ncı maddesinde 6 Şubat 2014 tarihinde yapılan değişiklikle (ç) bendi eklenmiş ve erişim sağlayıcılar, ‘erişimi engelleme kararı verilen yayınlarla ilgili olarak alternatif erişim yollarını engelleyici tedbirleri almakla’ yükümlü kılınmıştı. Bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen erişim sağlayıcılara da BTK başkanlığı tarafından 10 bin liradan 50 bin liraya kadar idari para cezası öngörülmüştü.
‘Ç’ bendi doğrultusunda Tor Project, VPN Master, Hotspot Shield VPN, Psiphon, Zenmate VPN, TunnelBear, Zero VPN, VyprVPN, Private Internet Access VPN, Espress VPN, IPVanish VPN’in erişime engellenmesi talep edilmişti.
Bu maddeye dayandırılarak yapılan erişim engelleri sonucunda, 20 VPN sağlayıcısı ve şifreli mail hizmeti sunan ProtonMail’e artık Türkiye’den erişimin mümkün olmadığı 16 Mart’ta ortaya çıkmıştı.
TBMM Madde Bağımlılığını Araştırma Komisyonu’na bir sunum yapan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) İnternet Dairesi Bilişim Uzmanı Levent Gönenç’e, “VPN üzerindeki haberleşmeleri, internet sağlayıcılarını kontrol edebiliyor musunuz?” sorusu yöneltildi.
BTK uzmanı Gönenç, soruya şu yanıtı verdi: “VPN gibi alternatif erişim engelleme yöntemlerini kullanmayla ilgili kanunda da hüküm var. Bu hüküm kapsamında da erişim sağlayıcılarının, internet servis sağlayıcılara uyarılarımız bulunmakta. Bu uyarılarımız kapsamında ciddi tedbirler de alıyorlar, bu aldıkları tedbirleri de şu anda test etme aşamasındayız. Çünkü takdir edersiniz ki yüzlerce uygulama ve işletmeye böldüğünüz zaman matriks şeklinde bunların bir de test edilmesi lazım.”
VPN hizmetlerine dair uygulamaların ve IP adreslerinin sürekli değiştiğine dikkat çeken Gönenç şöyle devam etti: “Çünkü amaçları zaten erişime engellemeyi aşmak, bu amaçla üretilmekte. Tüm dünyada ortak bir sorun, bununla ilgili çalışmamız şu anda mevcut, tedbir alınması amacıyla uyarılarımız erişim sağlayıcılara mevcut ve ciddi önlemler de aldık, test aşamasındayız, testlerimiz tamamlandıkça faz faz ilerlemeyi düşünüyoruz.”
