Araba, uçak ve tank olmadı…
HABER-YORUM | SEMİH ARDIÇ
“Hükûmet” tabiri Türkiye’deki yeni sistemde çok sakil kaçıyor.
Kendi tabiriyle Başkan, anayasaya göre partili Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan iğneden ipliğe, patlıcandan bibere, İstanbul sınırları içindeki kupon araziden Çemişkezek mal müdürüne kadar her kalemde nihai karar merci haline gelmişken hükûmet de 16 bakan da vitrin süsünden ibaret kalıyor.
KİMSE SİVİL DARBENİN FARKINDA DEĞİL
24 Haziran 2018 tarihinden itibaren resmiyet kazanan ve kuvvetler ayrılığını ortadan kaldıran yeni sistemde tek adam var. Geçen sene “Oylar Reis’e!” diyenlerin bile hâlâ idrak edemediği sivil bir darbenin girizgâhı yeni yeni yazılıyor.
Onun içindir ki hükümet sözcülerinin vatandaşın belini iki büklüm eden krizi inkâr ederek dünyayı üstümüze güldürdüğünü ifade etmekten vazgeçtim.
Hangi bakan hür iradesi ile iki çift kelam edebiliyor? Hepsi Erdoğan’ın ağzının içine bakıyor. Erdoğan ne derse havada kapıyorlar. Kürsülerde ucuz Erdoğan taklitleri olarak ezberleyebildikleri kadarını tekrar edip duruyorlar.
ÇOK KATMANLI BİR KRİZ
Türkiye’nin krizinin çok katmanlı bir kriz olduğunu her fırsatta altını çiziyorum.
Sistem krizi, rüşvet ve iltimasla servetine servet katan dar bir zümrenin etrafa saçtığı ahlakî tefessüh ve üretmeden tüketmenin tabii neticesi olan iktisadî kriz her geçen gün daha girift bir hâl alıyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın, “Şubat, ocak ayından daha parlak geçti. Nisan da marttan daha parlak geçecek.” gibi tumturaklı cümlelerinin zerre kadar karşılığı yok.
Hariçte de bir karşılığı yok. Ekonominin sönen bir balona döndüğünü gösteren rakamları “dengelenme” ambalajına sarıp sarmalamak acı hakikati değiştirmiyor.
THE ECONOMIST’TEN “TÜRKİYE’YE DİKKAT” İKAZI
Dünyanın en muteber ekonomi dergilerinden The Economist, Türkiye ve Arjantin’in 2019 senesinde dünyada yeni bir krize sebebiyet verebileceğini kaydetti.
Dergi bu sene dünya ekonomisini bekleyen önemli risklerden birini şöyle ifade etti: “Arjantin ve Türkiye gibi ekonomilerin sebep olabileceği yaygın bir gelişmekte olan ekonomiler krizi.”
The Economist, “Küresel ekonomi için 2019’daki en önemli riskler” başlıklı bir rapor hazırlıyor ve dokuz riskten biri Türkiye’nin krizi olarak gösteriliyor.
Üstelik Türkiye’nin krizi ABD Başkanı Donald Trump’ın başlattığı ticaret savaşından sonraki en büyük ikinci tehlike!
DOLAR MUSLUKLARI KISILINCARaporda Türkiye’nin de dahil olduğu gelişmekte olan ekonomilere dair şu tespitler var:
“Gelişen ülke paraları ABD’nin parasal sıkılaşması ve güçlenen dolarla 2018’de ciddi değer kaybetti.
Türkiye ve Arjantin gibi ekonomilerde cari açık, siyasî istikrarsızlık ve kötü politikalar gibi birden fazla etkenin bir araya gelmesi tam bir para birimi krizine (2018 yılı ağustos) yol açtı.
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) sıkılaşmada daha temkinli bir yola girmesiyle tekrar bu pazarlara bir sermaye girişi olsa da gelişen pazarlarda ‘ekonomik güven hâlâ kırılgan’ ve risk iştahında beklediğimizden daha kötü bir bozulma yaşanırsa bu ekonomiler üzerindeki baskı yeniden artar.
Büyük bir gelişen ekonominin ‘yurtiçi sebeplerle veya ticaret savaşı gibi dış sebeplerle’ krize girmesi baskıyı artırır.”
İFLASLAR BANKACILIK KRİZİNİ TETİKLEYEBİLİRİflasların bankacılık krizine yol açabileceğine işaret eden The Economist, “Arjantin ve Türkiye gibi ekonomilerde yaşanan para birimi krizi, ‘dolardaki güçlenmenin iflaslara sebep olmasıyla bir bankacılık krizine dönüşürse’ yatırımcılar gelişen ekonomilerden kaçabilir.” ifadelerini kullandı.
Derginin daha diplomatik bir lisanla anlattıkları ufukta yeni bir krize işaret ediyor. “En kırılganlar” arasında gösterilen Türkiye ve Arjantin derin bir krize girebilir.
O gün 2018 yılı ağustos ayında kur şoku esnasında müşahede edilen sermaye çıkışlarından daha sert bir çıkış ile karşı karşıya gelebiliriz. Türkiye gibi yüksek döviz açığı olan bir ekonomi için bunun bedeli çok ağır olur.
TÜRKİYE İÇİN “ACILI DÜZELTME”
The Economist’in “acılı düzeltme” dediği millî gelirin yüzde 10 daralması manasına geliyor.
Derin bir kriz, daha da fakirleşen 82 milyon ve “Bu seçim beka meselesidir, istikrar sürsün.” diyen bir Erdoğan hayal tacirliğine devam ediyor… Dünya artık bunları konuşuyor.
Erdoğan, 17 senedir yerli araba, yerli uçak, yerli tank imal edip ihraç edemese de yakında kriz ihraç edecek.
Hem de kriz konteynerinin üzerinde “Made in Turkey” markası olacak… Bütün dünyaya yüzde 100 yerli bir kriz ihraç edeceğiz.
Hayaldi, Adalet ve Kalkınma Partisi sayesinde hakikat olacak.
Dünya ekonomisini 2019’da bekleyen 9 tehlike
1)ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşının topyekün bir küresel ticaret savaşına dönüşmesi.
2)ABD’li şirketlerin borçlarının bir resesyona sebep olması.
3)Gelişmekte olan (Türkiye ve Arjantin gibi) pazarlarda geniş tabanlı bir krizin bulaşarak büyümesi.
4)Petrolde arz kesintilerinin küresel ekonomiye zarar verecek şekilde artması.
5)Güney ve Doğu Çin Denizi’ndeki bölgesel ihtilafların bir çatışmaya dönüşmesi.
6)Siber saldırılar ve veri bütünlüğüne ilişkin endişelerin internetin büyük bir kısmını felce uğratması.
7)Kore Yarımadası’nda askeri bir çatışma.
8)Siyasi ihtilaflar sonucu İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden anlaşmasız şekilde çıkması (Brexit).
9)Siyasi ve mali istikrarsızlığın İtalya’da bankacılık krizine yol açması.
