ÖZEL HABER | İLKER DOĞAN
Elektrik dağıtım şirketleri, direklere aldıkları reklamlardan yıllık milyonlarca lira gelir elde ediyor. En küçük ilanın bedeli aylık 4 bin 700 lira. Polebanner olarak adlandırılan uzun ve direklere paralel reklamlar için ise 7 bin lira ödemek zorundasınız. Trafolara giydirilen reklamlarda ise ücret daha da artıyor. Bu reklam gelirlerinin bir kısmının tüketici lehine faturalara yansıtılacağı açıklanmıştı yıllar önce. Ancak dağıtım şirketlerinin yıllık reklamlardan ne kadar kazandığını, aldığı paranın ne kadarını tüketici lehine faturalara yansıttığını hiç kimse bilmiyor!
2015 yılının Eylül ayında yayınlanan haberlerde, ‘elektrik direklerinde reklam döneminin başladığı’ duyuruluyordu. Buna göre, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK),döviz kurunda yaşanan artış nedeniyle (3 liraya yükselmişti) mali açıdan zorlanan elektrik dağıtım şirketleri için harekete geçmişti. Haberlerde, “EPDK’nın bu adımı, hem tüketiciye hem de şirketlere yansıyacak. Reklam gelirinden sağlanacak gelirlerin bir bölümü, dağıtım şirketlerinin kasasında kalacak. Bir bölümü de tüketici lehine tarifeye yansıtılacak. Böylece elektrik faturalarında indirim sağlanabilecek.” ifadelerine yer veriliyordu. Aradan 4 yıl geçti. Ancak faturalarda zerre kadar düşme olmadığı gibi aksine zam üstüne zam geldi.
36 LİRALIK FATURA 140 LİRAYA DAYANDI!
Araştırma raporlarına göre, konutlarda aylık ortalama tüketim 230 Kw/saat. 2007 yılında söz konusu tüketim için ödenen bedel 36 liraydı. Geçtiğimiz yıl eylül ayına kadar bu rakam 103 TL yükseldi. Ancak Ekim ayında yaşanan zamlardan sonra bugün aylık 230 Kw/h için tüketicinin ödeyeceği para fon ve vergi kesintileri dahil yaklaşık 138 lirayı buldu. TMMOB Makina Mühendisleri Odası’nın raporuna göre asgari yaşam standardında dört kişilik bir ailenin aylık doğal gaz ve elektrik faturası toplamı 300 liraya dayandı!
KAMU BİNALARI ŞİRKETLERE GELİR KAPISI OLDU
2015 yılında doların 3 TL’ye doğru tırmanması sonra EPDK, elektrik dağıtım şirketlerine bir ‘kıyak’ yaptı! Ve elektirik direklerine reklam almalarına izin verdi. Buna göre Türkiye genelinde faaliyet gösteren 21 elektirik dağıtım şirketi, işlettikleri dağıtım şebekesi üzerinden reklam ve kira geliri elde edecekti. Bu, şirketlerin, mülkiyeti TEDAŞ’a yani kamuya ait olan direk ve trafo gibi dağıtım altyapısına reklam alarak, kiraya vererek milyonlarca lira gelir sağlamaları demekti. Ve uygulama başladı.
HANİ FATURALARA YANSIYACAKTI!
Söz konusu dönemde yapılan haberlerde, elde edilen reklam gelirinin bir kısmının dağıtım şirketlerine aktarılacağı, bir kısmının Hazine’ye gelir kaydedileceği kalan bölümün ise tüketici lehine faturalara yansıtılacağı belirtiliyordu. Ancak 4 yıldır elektrik faturalarında zerre kadar düşüş olmadığı gibi, aksine 2015’de ortalama 85-90 lira ödeyen tüketicinin bugün cebinden çıkan para 140 lirayı buluyor.
TÜRKİYE’DE 14,7 MİLYON DİREK VAR
2019 yılı Mayıs ayı itibarıyla ülkede elektrik dağıtımda 21 şirket faaliyet gösteriyor. Sadece İstanbul’da yaklaşık 6 bin 500 trafo, 470 bin direk bulunuyor. Türkiye genelinde de 14.7 milyon direk, 400 bin trafo var. Elektrik direklerine posterpano (94*136 cm) ve polebanner (88*232cm) reklamlar alınıyor. Direklere asılan küçük levhalar şeklinde olan posterpanolar için istenen ücret KDV dahil aylık 4 bin 700 lira! Uzun şerit şeklinde olan polebannerlarda ise fiyat 7 bin lirayı buluyor. Trafo duvarlarına asılan reklamlarda ise trafonun büyüklüğüne göre rakam 15 bin liraya kadar çıkıyor.
MİLYONLARCA LİRA KİMİN CEBİNE GİDİYOR?
Elektrik dağıtım şirketlerinin, direklere ve trafo binalarına aldıkları reklamlardan yıllık ne kadar kazandıklarına dair elimizde net bir rakam yok; zira bu konuda çok ketumlar. Ancak reklam fiyatlarını ve direk sayısını biliyoruz. Basit bir hesap yapalım; İstanbul’daki dağıtım şirketlerinin 470 bin direkten sadece 50 binine, aylık ortalama 5 bin liradan reklam aldığını düşünün. Bu 250 milyon lira gelir anlamına geliyor. Yıllık 3 milyar TL! Bunun içerisinde trafo reklamlarından alınan para yok! Şimdi de, Türkiye genelinde elektrik dağıtım şirketlerinin, kamunun malını kullanarak reklamlardan kazandığı parayı düşünün!
