HABER-YORUM | SEMİH ARDIÇ
Türkiye, hükûmetin tanzim satış çadırı kurarak sebze-meyve fiyatlarını ucuzlatıp ucuzlatamayacağını tartışa dursun, dünya 2019 senesine dair artan riskleri müzakere ediyor.
Alınabilecek tedbirlerin mahiyeti üzerine odaklanan her yetkili zevat dünya ekonomisini tehdit eden hadiseleri işaret ediyor. Şirketler gelen işaretlere göre planlarını, bütçelerini tadil ediyor.
Dünya ekonomisine dair en zengin veri ambarı Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) elinde.
Dolayısı ile bünyenin ne derece sıhhatli olup olmadığını anlamak için IMF’den gelecek rapor ve beyanlar hafife alınmamalı.
4 KARA BULUT
Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Christine Lagarde, riskleri “4 kara bulut” diye tarif etti.
Lagarde’a göre ufukta koyulaşan o 4 kara bulut şunlar:
1.Ticari gerginlikler ve gümrük vergilerinin artırılması
2.Mali sıkılaşma
3.Brexit belirsizliği
4.Çin ekonomisindeki artan gerileme
Donald Trump, 2016 senesinde başkan seçilmeden önce taraftarlarına “öteki” dünya ile ABD arasındaki duvarların sayısını ve yüksekliklerini artırma vadini tahakkuk ettirme yolunda hız kesmeden ilerliyor.
TRUMP KENDİ ÖRDÜĞÜ DUVARIN ALTINDA KALABİLİR
Trump, Beyaz Saray’a geçer geçmez ilk icraat olarak Çin’e karşı 200 milyar dolarlık ilave vergi duvarı ördü.
İlk vakitlerde avantaj ABD’ye geçmiş gibi görünse de tepeden inme kararlarla dünya ticaretinin çarkları arasına çomak sokulduğu için başlayan aksaklıklarla sadece Çin değil başta ABD olmak üzere bütün ekonomiler yeni yeni yüzleşiyor.
Çin yavaşladığı gibi Avrupa Birliği (AB), AB içinde Euro Bölgesi, ABD, Japonya top yekûn irtifa kaybediyor.
Büyüme tahminleri yüzde 2’ye doğru çekilse de sene içinde daha vahim rakamların müşahede edilebileceği belirtiliyor.
ÇİN ŞİMDİ AŞAĞI ÇEKEN BİR AĞIRLIK
Ticaret harbinin bittiğini ilan edecek sulh anlaşmasında henüz imza safhasına gelinmedi. Çin yavaşladıkça işsizlik ve başka meselelerin girdabına düşüyor.
Hızlı koşarken dünya ekonomisini uçuran Kızıl Ejder’in düşüşe geçmesinin tam aksine bir tesiri oluyor. Halihazırda Çin diğer ekonomiler için bir nevi düşüşü hızlandıran ağırlığa döndü.
IMF Başkanı 4 kara bulutun ilki olarak ABD-Çin ticaret harbini gösteriyor ve ilave ediyor: “Bu gerginliğin nasıl yatışacağını bilmiyoruz, fakat şimdiden ticaret ve piyasadaki güveni etkilemeye başladığını görebiliyoruz.”
ŞİRKETLER DE HÜKÜMETLER DE BORÇ BATAĞINDA
Lagarde hükümetlerin ve şirketlerin yüksek borçlardan mütevellit kabaran borç masraflarını da riskli buluyor.
“Havada çok fazla bulut olduğunda, fırtınanın çıkması için gereken tek şey bir yıldırımdır.” sözlerinde geçen “yıldırım” yerine siz kıvılcımı yazabilirsiniz. Barut kokan odada bir kıvılcımın sebep olacağı tahribatın altından kalkılamaz.
Ticaret savaşlarının mühimmatına dönüşen gümrük vergileri hem talebi zayıflattı hem de maliyetleri artırdı.
TÜRKİYE’DE DEMİR-ÇELİK FABRİKALARINDA MECBURÎ İZİN
Mesela Türkiye’de demir-çelik firmaları birer birer iflasın eşiğine geldi.
Trump’ın ticaret harbi konseptinde Türkiye’den ithal edilen çelik ve alüminyumdan alınan Gümrük Vergisi’ni iki katına çıkarması demir-çelik endüstrisinin kıyameti oldu.
ABD kapısının kapanması sebebiyle nakit dar boğazına giren firmalar çalışanlarını her ay 10 gün mecburî izne göndererek krizi aşmaya çalışsa da inşaat sektöründe krizin kronik hal alması umutları iyiden iyiye tüketti.
Talep yavaş, borçluluk yüksek ve ticareti sekteye uğratan duvarların yıkılıp yıkılmayacağı meçhul.
BREXIT BELİRSİZLİĞİ
İngiltere’nin AB’den nasıl çıkacağı (Brexit) hâlâ muallakta. Başbakan Theresa May’ın AB liderleri ile imzaladığı anlaşma her nasılsa İngiliz Parlamentosu’ndan geçmedi.
Anlaşma olmadan ve AB’ye 39 milyar sterlin tazminat ödemeden İngiltere’nin AB’ye veda etmesi halinde 29 Mart’ın akabinde Almanya, Fransa, İzlanda ve Malta gibi AB üyelerini zor günler bekliyor. Yüz binlerce kişi işsiz kalabilir.
IMF Başkanı Lagarde’ın “4 kara bulut” ikazında Türkiye’nin nevi şahsına münhasır krizi yok.
TÜRKİYE’NİN RİSKLERİ DAHA FAZLA
Enflasyon, durgunluk, 180 milyar dolar dış borç ve 31 Mart’ta yapılacak Mahallî İdareler Seçimi’nde siyasetin nasıl şekilleneceği gibi her biri barut dolu odadaki kıvılcıma dönüşmeye müsait.
Başka ekonomiler 4 kara bulutu hesaba katarken Türkiye için “4+1”, “4+2”, “4+3” şeklinde artan bir risk tablosu söz konusu.
İş âlemi bunun farkında ve el frenini çekti sağa park etti. Her halükârda 1 Nisan’ın şakası olmayacak.
