HABER-YORUM | SEMİH ARDIÇ
Doların 22 Mart Cuma günü 5,46 TL’den 5,84 TL’ye kadar yükselmesinin fâilini uzakta aramak mânâsız.
Doların bir günde 40 kuruş artmasının, bir başka ifade ile TL’nin yüzde 5’ten fazla erimesinin fâili Recep Tayyip Erdoğan’ın 1’inci başkanlık senesinde duvara toslayan iktisadî ve siyasî modelidir.
Her krizde olduğu gibi son şokta da bir numaralı faktör kuvvetler ayrılığını kendisinde cem eden Erdoğan’ın ta kendisidir.
PARA LAZIM YETİŞ MERKEZ!
BOTAŞ’ın doğalgaz ödemesi için denkleştiremediği parayı Merkez Bankası’ndan (TCMB) temin eden hükûmet o paraların dünyanın öbür ucundan da takip edildiğini bilmiyor olamaz.
Net rezervleri 21,7 milyar dolara kadar inmiş bir merkez bankasının başkanının elindeki tek koz müessesenin itibarı ve itimat telkin eden beyanlarıdır.
Doğru-yanlış muhtelif rivayet havada uçuşurken sessiz kalan TCMB Başkanı Murat Çetinkaya’nın cuma şokundan üç gün sonra çifte beyanat vermesine ne denilebilir ki!: Üsküdar’da sabah oldu…
MERKEZ BANKASI İTİRAF ETTİ
Para otoritesinin savruk ve tutarsız halinin vatandaşa değil, Erdoğan’ın tabiri ile “döviz toplayanlara yaradığı” aşikâr.
Çetinkaya açıklaması ile müphem noktaları vuzuha kavuşturamadığı gibi rezervin iki haftada 6,4 milyar dolar azalmasının endişe verici olduğunu teyit eden sözler sarf etti: “Brüt rezervlerle ilgili dönem dönem dalgalanmalar yaşanması tabiîdir. Sıra dışı bir durum söz konusu değil. Rezerv gelişmelerinin orta vadeli trendlerle takip edilmesi daha sağlıklı analizlere imkân tanır.”
Çetinkaya’nın itiraf gibi sözleri, “Evet döviz sattık. Fazla yüklenmeyin.” meâlindedir.
KISA HAFTANIN KÂRI
TCMB’nin Saray’ın güdümünde hata üstüne hata yapması sayesinde elinde yüklü miktarda döviz bulunduranlar hiç olmadığı kadar fırsat yakalıyor.
Geçen pazartesi 100 bin dolar alan biri cuma akşamı aynı tutarda döviz sattığında 30 bin liradan fazla para kazanmış oldu. Böyle bir kazanç kapısı başka nerede ve hangi yatırım vasıtasında var?
Erdoğan’ın ihtiras ve inadı yüzünden Türkiye gibi köklü bir devlet sadece döviz üzerinden bu kadar kolay hedef haline getirilebildi. Döviz çıkıyor, bu defa indirmek için faiz üstüne faiz ödeniyor.
Yüksekten satıyor, aşağından topluyorlar. Vatandaş fakirleştikçe fakirleşiyor.
SON SÖZÜ ABD SÖYLEYECEK
Erdoğan’ın “Bizim için o iş bitti. Tükürdüğümüzü yalamayız.” dediği Rus hava savunma sistemi S-400’ün teslimatının nelere gebe olduğunu 1 Nisan sabahından itibaren hep beraber müşahede edeceğiz.
İnatlaşma halinde kaybeden maalesef yine Türkiye olacak.
ABD’nin muhtemel bir müeyyide kararı dolar ve euroyu yeniden tırmandırır. Enflasyon giderek çelikleşir. Yüzde 20 altı bile rüya olur.
Bunu içindir ki eski Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Güven Sak’ın işaret ettiği gibi 31 Mart Mahallî İdareler Seçimi’ne günler kala 100 kişiden 70’i için en önemli mesele ekonomik kriz.
Terörden endişe duyanların oranı yüzde 5’in altında. Artık tane ile biber, domates ve patlıcan alıyor vatandaş.
HALKIN KENDİ PARASINA İTİMADI KALMADI
İşsizliğin pençesinde istikbale dair kalan son ümitlerini de kaybediyor gençler. 2018 sonu itibarıyla genç işsizlik yüzde 20,7. Orası burası kırpılmış haliyle beş gençten biri işsiz. Hakikatte 7 milyon insan işsiz.
Halkın kendi parası TL’ye itimatı kalmadı. 176 milyar dolar döviz tevdiat hesabı (DTH) bankalardaki toplam mevduatın yüzde 52’sinin yabancı para nevinden olduğunu gösteriyor.
2001 krizinde bile yüzde 50 idi. 2011’de yüzde 28’e kadar gerilemişti DTH’nin payı.
Kur şoku ile birlikte enflasyon hissedilir biçimde yükselince millet kendi göbeğini kendisi kesiyor.
1 NİSAN’DAN İTİBAREN ACI REÇETE
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, “Nisan’da tedbirleri açıklayacağız.” diyerek halkın tedirginliğini daha da artırdı.
Ne kadar basiretsiz ve cahil bir bakan olduğunu cümle âleme teşhir eden şiveli konuşmasının piyasadaki karşılığı şu oldu: “İki gün bile geçmeden sözleri yerle bir oldu. Buna mı itimat edeceğiz?”
Enflasyon artarken halk da şirketler de döviz biriktirmeye devam edecek. İniş ve çıkışlara anlık değil kronolojik bir bütünlük içinde bakmakta fayda var. Gemiyi sağlam limana bağlayın.
YABANCI KÜL YUTMAZ!
Gizli-kapaklı işler, Varlık Fonu üzerinden al takke-ver külah numaraları halkı işler daha berbat hale gelecek endişesine sevk eder ki Erdoğan ve ekibi tam da bunu yapıyor.
Türkiye’de baskı ve sansür ile gizli-kapaklı işleri kimse fark etmese bile paraya dair hiçbir ayrıntı yabancıların gözünden kaçmaz.
Birinde 350 milyar dolar net alacağınız olsa attığı her adımı siz takip etmez misiniz?
Nitekim geçen sene karşılıksız 30 milyar TL basmanın faturasını ödettiler. Şimdi de rezervleri seçim uğruna yiyip bitirmenin ön ödemesini kestiler.
Muhtemelen bu hafta baltalar gömülecek. Alacaklılar, borçlunun ayakta kalmasını ister.
Damat Berat bütün mühimmatı dolar cephesinde harcayacak kadar gemileri yaksa da yabancı fonlar, Türkiye’yi Erdoğan ve damadının ihtiraslarına feda etmek istemiyor.
DAMAT BERAT’IN GECE EKİBİ
Gece yarısı mesaiye kalan Hazineciler o saatte açık olan Pasifik piyasalarında dolar satıp TL alarak memleketi kurtarmaya çalışıyor.
Halbuki elde avuçta kalan son dolarları kara gün için kenarda tutsalar Türkiye’ye daha fazla katkı sağlamış olurlardı.
Bu hafta iki taraf için de karşılıklı nabız yoklamaları ile geçer. Kurda artık yeni destek 5,50 TL ve üzeridir.
31 Mart Pazar akşamı sandıktan çıkacak neticeye ve Erdoğan’ın bu neticeyi nasıl tevil edeceğine bakarak Türk Lirası ve Türkiye piyasasına dair yeni kararlar alacaklar.
Dolayısıyla kurda her geri geliş yeni bir alım fırsatıdır. Yabancılar hep öyle yapıyor.
